Ȧ₅

 

Ȧ₅ num. (ord. JYŚT-, s. ȦJNCER)

 

 

jeden: Ȧ łoüt kuma ȧn fercyła, dy ander łoüt kuma wejder yhta fu mjyr cy derwysa. ‘Jedni ludzie przychodzą i opowiadają, inni zaś przychodzą, by czegoś się o / ode mnie dowiedzieć.’; Wen’ȧ wył cyzomaśtyma, mü ȧner ȧ andyn bygrȧjfa. ‘Żeby się porozumieć, musi jeden drugiego zrozumieć.’; Ołys ȧs, yhy kon der dos śykja. ‘Wszystko jedno, mogę ci to przesłać.’

Liczebnika Ȧ₅ nie należy mylić z rodzajnikiem nieokreślonym (→ Ȧ₄). Formy Ȧ₅ posiadają własny akcent w zdaniu i są wymawiane z długim ȧ, podczas gdy formy Ȧ₄ – z krótkim ȧ i nie posiadają własnego akcentu. Por.: Wyłsty ȧ cökela? ‘Chcesz cukierka?’, ale: Wyłsty ȧ cökela oba cwe? ‘Chcesz jednego cukierka czy dwa?’ – w pierwszym zdaniu ȧ wymawiane jako jedna całość z wyrazem cökela i nie posiada własnego akcentu (ȧ|cökela), w drugim zaś ȧ jest akcentowane i długie (|ȧ: |cökela).

Gdy liczebnika Ȧ₅ (jako liczebnika głównego) używa się z rodzajnikiem określonym lub zaimkiem wskazującym → DAR, → JER₁, przybiera on końcówki właściwe dla odmiany słabej przymiotnika: Yh kant cwej bridyn: der ȧny wiöe ȧ prezes fu ȧm handułfjyrma, der ander wiöe ȧ śiłer. ‘Znałem dwóch braci: jeden był prezesem firmy handlowej, drugi był nauczycielem.’; Fylȧjht wiöe dos s’ȧny, s’ȧncikjy möł? ‘Być może był to jeden jedyny raz?’

Mimo że przed rzeczownikiem (tj. w funkcji przydawki) używa się przede wszystkim formy krótszej (adj.), dłuższa forma (pron.) również może wystąpić w tej pozycji, szczególnie kiedy chce się podkreślić ten liczebnik: To hoter yta jok nö di ȧny tohter? ‘To ma pani teraz już tylko tę jedną córkę?’

Por. też: ołys ȧs ‘wszystko jedno’.