Projekt "Kultura" EOG
Projekt „Utworzenie Muzeum Kultury Wilamowskiej w Wilamowicach – Budowa budynku Muzeum Kultury Wilamowskiej” w ramach Programu Kultura EOG Norweskiego Mechanizmu Finansowego oraz Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego miał na celu sfinalizowanie wieloletnich starań społeczności dążącej do utworzenia instytucji kultury chroniącej, promującej i edukującej w zakresie języka wilamowskiego oraz dziedzictwa kulturowego i historycznego Wilamowic.
Wniosek był realizowany przez Gminę Wilamowice wraz z partnerami: Stowarzyszeniem na Rzecz Zachowania Dziedzictwa Kulturowego Miasta Wilamowice „Wilamowianie” oraz Uniwersytetem w Oslo – Wydziałem Lingwistyki i Studiów Skandynawskich.
Celem projektu była budowa obiektu, w którym powołano do życia Muzeum Kultury Wilamowskiej w Wilamowicach prezentujące kulturę i historię Wilamowian oraz ich sąsiadów poprzez eksponowanie dziedzictwa materialnego i przybliżanie dziedzictwa niematerialnego. Poza budowlaną częścią inwestycji przeprowadzono również działania miękkie, które miały na celu kompleksowe przygotowanie merytoryczne przyszłej kadry i wolontariuszy, także w obszarze zarządzania kulturą, a także zakup potrzebnego wyposażenia i opracowanie koncepcji autorskiego i opartego o najlepsze standardy programu kulturalno-edukacyjnego.
Efektami realizacji projektu są:
- wybudowanie nowego budynku Muzeum Kultury Wilamowskiej w Wilamowicach,
- przeniesienie do obiektu cennych zbiorów i zasobów historycznych znajdujących się dotąd w rękach prywatnych osób i stowarzyszeń, a także ich profesjonalne zewidencjonowanie, przechowywanie w odpowiednich warunkach i eksponowanie,
- utworzenie zaplecza dla działań związanych z rewitalizacją języka wilamowskiego,
- opracowanie i wdrożenie nowej oferty kulturalnej.
Koszt całkowity: 8 620 792,17
Koszt kwalifikowalny: 8 620 792,17
Wnioskowana kwota dofinansowania: 7 327 673,31
Przyznana kwota dofinansowania: 7 327 673,31
W ramach realizacji Projektu wewnątrz budynku utworzono wystawę stałą. Znajdują się tam najważniejsze dla wilamowskiej kultury eksponaty zaaranżowane w nowoczesnych scenografiach, a także interaktywne stanowiska, makiety oraz ekrany panoramiczne i dotykowe. Zwiedzający mogą zwiedzać wystawę i korzystać z obiektu w inny sposób od czerwca roku 2024.
Dzięki zrealizowaniu projektu możliwe stało się prowadzenie licznych zajęć edukacyjnych, z oferty kulturalno-edukacyjnej placówki. Wiele z podejmowanych inicjatyw nastawione jest na aktywizację mieszkańców i zachęcenie ich do opieki nad unikalnym dziedzictwem kulturowym Wilamowic. Propozycje działań skierowane są do wszystkich grup wiekowych. Ich celem jest rozwój świadomości mieszkańców na temat ich tożsamości i tradycji przodów oraz aktywne zachęcenie do kultywowania języka, noszenia stroju i żywego realizowania zwyczajów, które w ostatnich dekadach lata ulegały zapomnieniu w konsekwencji zakazów i prześladowań okresu stalinowskiego oraz późniejszej traumy.
Wśród działań są między innymi zajęcia teatralne i edukacyjne, zajęcia ruchowe, lekcje wychowawcze, warsztaty i spotkania. Głównymi tematami wydarzeń prowadzonych w ramach projektu są: warsztaty dotyczące szycia stroju wilamowskiego oraz nauka i doskonalenie w posługiwaniu się językiem wilamowskim, rozwijanie wiedzy o tradycyjnym budownictwie, kulinariach, wzornictwie, folklorze muzycznym, wyposażeniu i przedmiotach typowych dla kultury, a także z zakresu opieki nad materialnym dziedzictwem kulturowym. Doświadczenie realizatorów działań zdobyte w innych projektach umożliwia również aktywizację społeczną mieszkańców, którzy dotąd nie brali udziału w rozwoju kultury i nie włączali się w podtrzymywanie odrębnych wilamowskich tradycji.
Pozytywnie na realizację celów wpływał fakt partnerstwa z Uniwersytetem w Oslo oraz Stowarzyszeniem „Wilamowianie”. Udział partnerów w projekcie jest uzasadniony ze względu na ich doświadczenie i kompetencje w działaniach (know-how). Członkowie Stowarzyszenia „Wilamowianie” to społecznicy posiadający unikalne umiejętności w zakresie działań na rzecz rewitalizacji kultury wilamowskiej oraz wiedzę dotyczącą skutecznej współpracy z lokalną społecznością. Co ważne, Stowarzyszenie kontynuuje swoje działania po zakończeniu realizacji Projektu.
W ramach realizacji Projektu dniach od 3 do 6 listopada roku 2022 oraz od 13 do 16 listopada roku 2023 odbyły się wizyty studyjne, w których wzięli udział przedstawiciele Beneficjenta oraz Partnerzy projektu – zarówno Uniwersytetu w Oslo, jak i Stowarzyszenia „Wilamowianie”. Wizyty studyjne miały na celu wymianę wiedzy i doświadczeń na temat rewitalizacji języków zagrożonych wymarciem, a także przeprowadzenie wykładów przez partnerów na temat własnej kultury i tradycji. Zdobyte doświadczenie pomogło zespołowi pracowników Beneficjenta w realizacji działań polegających na przeprowadzeniu takich wydarzeń jak Dzień Floriana Biesika (uznawanego za „ojca literatury wilamowskiej” – ważnej postaci dla języka wilamowskiego) czy Konferencji Wilamowianistycznej gromadzącej międzynarodowy zespół ekspertów z uczelni z całego świata (Polska, Japonia, PRA, Szwecja, USA) zajmujących się badaniami nad kulturą wilamowską.
Realizacja nowej oferty edukacyjnej powstałej w wyniku realizacji projektu zaowocuje wzmocnieniem świadomości historycznej lokalnej społeczności w Gminie Wilamowice. Celem jest również wzmocnienie więzi emocjonalnych z miejscem zamieszkania członków społeczności oraz podtrzymanie odrębnej tożsamości Wilamowian poprzez koncentrację ich samych na ochronie języka, stroju i krajobrazu kulturowego, jaki ich otacza. Działania realizowane w ramach Projektu miały na celu rozpoczęcie procesu odwracania powojennej traumy spowodowanej realizowanym terrorem i przemocą nakazem porzucenia własnej kultury oraz zatrzymanie jej zanikania oraz dostosowanie do współczesności, co da kulturze wilamowskiej szansę przetrwania w przyszłości.