DAR

DAR pron.

1. ten (zaimek wskazujący): Dan kłopa za’h s’jyśty möł. ‘Tego mężczyznę widzę po raz pierwszy.’; Ȧn wos wawer maha myt dan oła zaha? ‘I co zrobimy z tymi wszystkimi rzeczami?’; Dar küha wyt zȧjn fjyr mejh beser, bo’ȧ ej uny gluten. ‘Ta bułka będzie dla mnie lepsza, bo jest bezglutenowa.’

2. (tylko w formie DOS) to (o czymś już wspomnianym): Dos wiöe ny güt, wo’ȧ maht. ‘To było niedobre, co on zrobił.’; Yh wȧ jok dos, wo ej śun gyśan – dy kynftikkȧjt ken yh ny. ‘Wiem tylko to, co się już stało – przyszłości nie znam.’

3. (rzad., używane głównie w liczbie mnogiej) który, która, które: Dy łoüt, di diöt wün, hon mer zjyr gyhułfa. ‘Ludzie, którzy tam byli, bardzo mi pomogli.’

4. (rzad.) on, ona, one: Dy ełdyn mȧjna dos wün güty łoüt. Di heta’ȧ ju kȧ kjyc ny gymaht. ‘Moi rodzice to byli dobrzy ludzie. Oni nie zrobiliby im krzywdy.’

5. (rzad.) nawiązanie do poprzednio wymienionego rzeczownika lub zaimka (często nie tłumaczy się na polski lub tłumaczy się jako on, ona, ono albo ten, ta, to): Hösty’ȧ gyzan śpryngja? – Ju, dar wiöe ju güt. ‘Widziałeś, jak on skoczył? – Tak, (on) był dobry.’

6. (tylko w formie DOS, z NY) taki: Yhy bej dos ny. ‘Nie jestem taki.’; Zej śtüdjyt, do’ȧ wiöe dos ny, oder’ȧ höt zy ferröta. ‘Myślała, że nie jest taki, ale on ją zdradził.’

Zaimka wskazującego DAR rzadko używa się w znaczeniach 3. i 4. – współcześnie użycie to traktować można jako wpływ języka niemieckiego.