GEJN

GEJN v. (imp. sg. GEJ, pl. GEJT; part. perf. (GY)GANGA + zȧjn)

1. pójść, iść, chodzić: Śoü der ok o, yhy ho s’byłd gyfunda, uf wyłum ynzer Pejtela gejt s’jyśty möł rym! ‘Popatrz tylko, znalazłem zdjęcie, na którym nasz Piotrek chodzi po raz pierwszy!’; Wos gejsty ȧzu ymsrod? Hösty ny, wos cy tün? ‘Czemu tak chodzisz wkoło? Nie masz czym się zająć?’

2. (z → EJS) iść, wieść się, powodzić się: Wi gejt’s der? Wos ej nojys? ‘Jak ci idzie? Co nowego?’; Yr Mina ging’s yn łecta piöer tag ny ym besta, fylȧjht wysty cüner telefonjyn ȧn derfren, wi’s’er yta gejt? „Marii nie za bardzo się wiodło przez ostatnie kilka dni, może zadzwonisz do niej i dopytasz, jak jej teraz idzie?

3. iść, pójść, przejść, przechodzić (na emeryturę): No, der Staha gejt śun uf dy emerytür. ‘No, Staszek idzie już na emeryturę.’

4. dać się zrobić, być możliwym: Nȧ, zuwos gejt ny – müsty ȧn andyn plan maha ȧn fylȧjht wyt’s gejn. ‘Nie, czegoś takiego nie da się zrobić – musisz zrobić inny plan i może się uda.’; S’gasła ej ȧzu myt śnej ferwyt gywiöda, do’s gejt ny diöhgejn! ‘Uliczka jest tak zawiana śniegiem, że nie idzie przejść!’

5. chodzić, uczęszczać: Yhy gej y dy śül uf aht s’mügjys. ‘Chodzę do szkoły na 8 rano.’; Wun gejsty iba? ‘Dokąd chodzisz ćwiczyć?’; Ej der nojy basen śun ufa? Yh wje weła diöt gejn. ‘Czy nowy basen już jest otwarty? Chciałabym / Chciałabym tam chodzić.’; Gejsty hoüt łoüfa? ‘Idziesz dziś biegać?’

6. chodzić (ubranym w jakiś sposób itp.): Mȧkja, fyrym gejsty ny wymysiöeryś ogycün? ‘Dziewczyno, dlaczego nie chodzisz ubrana po wilamowsku?’; Zy gejt yr trojer nöm tut fu jym kłopa. ‘Chodzi w żałobie po śmierci męża.’

7. (z → EJS) chodzić o coś, dotyczyć czegoś: Wen’s gejt ym dy at, ho’h ȧ piöer fröga. ‘Jeżeli chodzi o pracę, mam kilka pytań.’; Gejt’s der yms giełd cy ym wos? ‘Chodzi ci o pieniądze czy o co?’

8. chodzić, funkcjonować (o zegarze itp.): Mȧj kyhrobot gejt wi ȧ śwȧjcer zȧgjer –dank śejn, do dy mer’ȧ höst reperjyt! ‘Mój robot kuchenny chodzi jak szwajcarski zegarek – dzięki, że mi go naprawiłeś / naprawiłaś!’

9. wejść dokądś, (z)mieścić się gdzieś: Dos kastła ej cy eng, dy śüja wan diöt ny (nȧj)gejn! ‘To pudełko jest za ciasne, buty tam nie wejdą!’; Ȧn s’łecty gejt ufȧ śrank – yta ys’s ufgyroümt! ‘A reszta idzie na regał – teraz jest posprzątane!’

10. iść, pójść (do wojska): Jyśter müsta oły kłopa gejn cyn drowa, yta gyt’s śun kȧ zyta müs ny. ‘Dawniej wszyscy mężczyźni musieli iść do wojska, teraz już nie ma takiej konieczności.’

UWAGA: w odróżnieniu większości pozostałych czasowników w języku wilamowskim, czasownik GEJN nie wymaga spójnika łączącego się z czasownikiem w formie bezokolicznika (por. → CY₃): priöebjyn cy ferśtejn ‘(s)próbować zrozumieć’, ale – gejn śłöfa ‘iść spać’.

Por. też: ȧ gejźe / ȧ gejźe, gej! ‘a idźże / a idźże, idź!’ – wyrażenie niedowierzania (‘no co ty nie powiesz?’), zmęczenia lub irytacji (‘daj spokój!’), oburzenia lub konsternacji (‘no wiesz co?’): Di kiöep wȧnt ejwer cwe kilo? Ȧ gejźe, gej! ‘Ten karp ważył ponad dwa kilo? A dajże spokój!’

Zob. też: → UFGEJN