HAR₁

HAR₁ pron.

on (zaimek osobowy): Har wiöe ȧ bjyrtikjer Wymysiöejer, ȧ śpüt dos ȧn’ȧ wöst fu dam. ‘Był rodowitym Wilamowianem, czuł to i wiedział o tym.’; Dö hower ȧn büwa fum dökter, ȧr wył kuza wymysiöeryś! ‘Tu mamy chłopca od lekarza (syna lekarza), on chce mówić po wilamowsku!’; Hütsty ny, do’ȧ zih ym yns kymyt ȧn do wer diöh ejn ȧn fjyr ejn ława? ‘Nie słyszałeś, że się o nas troszczy i że żyjemy przez niego (dzięki niemu) i dla niego?’ Ejm ys’s eng. ‘Jemu / jej jest ciasno.’; Zej ging mytum śpacjyn. ‘Poszła z nim na spacer.’; Zy hota’m oü gan fłȧś uf klina tełela ȧna wȧjn y głyzeran kełihła. ‘Dały mu też mięso na małych talerzykach i wino w szklanych kieliszkach.’ (LM 1907); Yhy wył ufȧ ȧni ny zan. ‘Nie chcę na niego nawet patrzeć.’

Formy ȦR i ȦN używane są bardzo rzadko. Formę ȦN spotyka się właściwie tylko w tekstach sprzed II wojny światowej.

Forma -M w celowniku (dat.) występuje tylko z przyimkami → CWYŚA i → NAWA: Yhy bej cwyśam ȧn cwyśar. ‘Jestem między nim i nią.’; Yhy bej nawam. ‘Jestem przy nim / przy niej.’

Gdy forma ’Ȧ w mianowniku i bierniku (nom. i acc.) występuje po samogłosce, wymawiana jest jako jȧ: Yhy ho’ȧ gyzan. ‘Widziałem / Widziałam go’ wym. Yhy ho jȧ gyzan.

Dawniej występował również przysłówek har oznaczający ruch w kierunku do mówiącego. Dziś zachował się on właściwie tylko w zwrocie → HEJN ȦN HAR. Używano go również jako przedrostka har-, por.: harkuma ‘przyjść, przybyć (tutaj)’, harrȧjta ‘(nad)jechać (tutaj) konno’ – we współczesnym języku zupełnie nieużywany.