TÜN

TÜN v. (imp. sg. TÜ, pl. TÜT; part. perf. GYTÖN + hon)

1. (u)czynić, (z)robić, począć: Yh ho ny, wu cy gejn, wos zo’h yta tün? ‘Nie mam dokąd iść, co mam teraz począć?’; Kȧ at höt nö nimanda nist śłȧhtys ny gytön. ‘Praca jeszcze nic złego nikomu nie zrobiła.’; O Göter Hjer, hyłf mer źe, bo’h wył dos ny tün! ‘O Panie Boże, pomóż mi, bo nie chcę tego czynić!’

2. (rzad.) czasownik posiłkowy używany z bezokolicznikiem czasownika (podkreśla wykonywanie jakiejś czynności): Medytjyn tü’h inda undum pryśnic. ‘Rozmyślam zawsze pod prysznicem.’; Ym mjeca tün dy koca śjeca. ‘W marcu koty mają zaloty.’

Por. też:

BANG TÜN ‘sprawi(a)ć przykrość, być żal’: S’tot mer fjy dy wür bang, do wer yns müsta trena, oder yhy ho nist ny gyziöet. ‘Było mi naprawdę przykro, że musieliśmy się rozstać, ale nic nie powiedziałem / powiedziałam.’;

HON MYT YHTA / MYT IMANDA CY TÜN ‘mieć z czymś / z kimś do czynienia’: Zej ziöet, do zy hot myt dam nist ny cy tün, oder yhy głiöe jyr ny. ‘Ona mówi, że nie miała z tym nic do czynienia, ale ja jej nie wierzę.’ – lub ‘być na coś chorym’: Ȧ höt mytum hac / maga cy tün. ‘On jest chory na serce / na żołądek.’;

CY TÜN HON ‘być zajętym, mieć coś do robienia’: Fercȧj, yta ho’h cy tün, fre nö imanda ym dy hyłf. ‘Wybacz, jestem teraz zajęty, poproś jeszcze kogoś o pomoc.’;

S’TÜN ‘czyn, działanie, działania’: Dank ym tün fun hjyzikja aktywista wjyd dy wymysiöeryśy śpröh wo ȧmöł mejer gyzan ym wymysiöeryśa kesuł. ‘Dzięki działaniom miejscowych aktywistów język wilamowski jest coraz bardziej poważany w społeczności mieszkańców Wilamowic.’

Zob. też: → ATA, → GYTÜN, → MAHA, → TYT, → WEJTÜN