UF praep. (acc., dat.)
1. (dat.) na (miejsce, instytucja): S’bihła łȧjgt ufum tejś. ‘Książka leży na stole.’; Wos zycty ȧzu ȧłȧn ufer bank? ‘Czemu siedzisz tak sam / sama na ławce?’; Cöw dih, ny śtej ufum wȧg. ‘Przesuń się, nie stój na drodze.’; Har at ufer pöst. ‘On pracuje na poczcie.’
2. (acc.) na (kierunek lub cel): Łe s’bihła ufȧ tejś cyryk. ‘Odłóż książkę na stół.’; Oły gejn ufȧ gybürstag fum Mila, ȧ yhy mü błȧjn dyham, bo’h bej krank. ‘Wszyscy idą na urodziny Emilii, a ja muszę zostać w domu, bo jestem chory / chora.’; S’gejt uf dy ander zȧjt fur bejn. ‘Ona przechodzi na drugą stronę sceny.’; Cy wos kłatysty ufȧ boüm? ‘Po co włazisz na drzewo?’; Gejsty myt mjyr uf dy imprez? ‘Idziesz ze mną na imprezę?’; Wjyr hon ufȧ świöecrȧjster gytrofa. ‘Trafiliśmy na czarną listę.’
3. (dat.) w, na: Yh śtüdjy ufum Jagjelonyśa Uniwersytet. ‘Studiuję na Uniwersytecie Jagiellońskim.’; Wos mahtsty ȧzu ryś ufer pöst? ‘Co robiłeś / robiłaś tak wcześnie na poczcie?’
4. (acc.) do (miejscowości): Wun fjesty? – Uf Win. ‘Dokąd jedziesz? – Do Wiednia.’; Uf Wymysoü konsty fiöen myt ȧm oütabüs fur Byłc oba fur Bejł, oba myt ȧm büs fu Oüswynca. ‘Do Wilamowic możesz jechać autobusem z Bielska lub z Białej albo minibusem z Oświęcimia.’; Fu Wymysoü uf Win ys’s drȧjhundyt funfcik kilometyn, ȧzu wi fu Wymysoü uf Warśaw. ‘Z Wilamowic do Wiednia jest 350 kilometrów, tyle co z Wilamowic do Warszawy.’
5. (acc.) na (o czasie trwania): Yhy ho ȧ umow uf drȧj mönda underśrejwa. ‘Podpisałem / Podpisałam umowę na trzy miesiące.’; Wjyr wün ys gyweł uf piöer minüta nȧjgytrata ȧn dü byst ferśwunda! ‘Weszliśmy / Weszłyśmy do sklepu na kilka minut, a ty zniknąłeś / zniknęłaś!’
6. (acc.) na (o mierze wielkości): Zej koüft’er ȧ śtykla wiöer uf cwej metyn łang ȧn uf ȧn meter brȧt. ‘Ona sobie kupiła kawałek materiału / tkaniny długi na dwa metry i szeroki na metr.’; Har höt gygrowa fynf łehjyn uf dy zoüłn uf anderhołwa meter tif. ‘Wykopał pięć głębokich na półtora metra dziur na słupy.’
7. (acc.) na (np. na kredyt): Ȧ höt gynuma ȧ büg uf dy hyt. ‘Wziął pożyczkę na dom.’ Wjyr weła nist ufȧ kredyt ny kiöefa. ‘Nie chcemy nic kupować na kredyt.’
8. (acc.; rzad.) określa sposób wykonania czynności: Har trunk dos uf ȧn śłung. ‘Wypił to jednym haustem.’; Har nom dan growa uf ȧn śrejt. ‘Pokonał rów jednym krokiem.’; Ȧ diöhśtühjyt dos uf ȧn śtejh. ‘Przebił to jednym pchnięciem.’
UF funkcjonuje też jako przedrostek rozdzielny (uf-), nadający czasownikom różne znaczenia, m.in. ruchu ku górze (→ UFGEJN ‘wzejść (o słońcu, księżycu)’, → UFŚTEJN ‘wsta(wa)ć’), otwarcia lub rozchylenia (→ UFMAHA ‘otworzyć, otwierać’, ufśnjyn ‘rozsznurować, rozsznurowywać’), zakończenia czynności lub zużycia czegoś (→ UFASA ‘zjeść, zjadać’, → UFHJYN ‘(s)kończyć, przesta(wa)ć’, ufboü(y)n ‘wybudować’) czy intensyfikacji (ufhühja ‘nadstawi(a)ć uszu, uważnie słuchać’, → UFŁODA ‘naładować, nałożyć’).
O sposobie łączenia poszczególnych form rodzajnika określonego z UF zob. → DER.