WO₁

WO₁ pron.

1. który, co (zaimek względny): Bałd oły łidyn ȧn łidła, wo Jyr fynt y dam wjytynbihła, zȧjn gycytjyt fum bihła «Ynzer łidła». ‘Prawie wszystkie pieśni i piosenki, które znajdą Państwo w tym słowniku, są cytowane z książki «Ynzer łidła».’; Dy fłanca, wo’h zy śun ho, głyngja mer ny, yhy wje weła mejer cükiöefa. ‘Rośliny, które już mam, nie wystarczają mi, chciałbym / chciałabym dokupić więcej.’; Wȧjz mer, wo dy konst. ‘Pokaż, co potrafisz.’; Dos zȧjn błimła, zisty? Krykjerbłimła hiswer zy, ym fanster wo zy śtejn, di ruta błimła. ‘To są kwiaty, widzisz? Nazywaliśmy je «krykjerbłimła» (‘pelargonie’, dosł. ‘krakowskie kwiatki’), [te,] które stoją w oknie, te czerwone.’

Używany w tym znaczeniu zaimek WO₁ bardzo często łączy się z zaimkiem osobowym, nazywającym do rzeczownika lub zaimka, do którego się odnosi: Der kłop, wo’ȧ diöt wiöe, ging śun wȧg. ‘Mężczyzna, który tam był, już sobie poszedł.’ – dosłownym tłumaczeniem byłoby ‘Mężczyzna, co on tam był, już sobie poszedł.’ Inny przykład: Dos ej di bow, wo yh zy gestyn łjyt kena. ‘To jest kobieta, którą poznałem wczoraj.’ – w dosłownym tłumaczeniu ‘To jest kobieta, co ja ją wczoraj poznałem.’

Zaimek WO₁ jest używany częściej niż → WYŁER, który również pełni funkcję zaimka względnego. Ten ostatni ma jednak inny zakres użycia: Yhy wȧ, fu wyłum diöf dü wyłst kuza. ‘Wiem, o której wsi chcesz mówić.’ – w tym zdaniu można użyć tylko zaimka WYŁER, dlatego że WO₁ to zaimek względny, łączący zdanie podrzędne z nadrzędnym. Inny przykład: Dy Wymysiöejer wün bykant fu zer wiöer, myt wyłer zy handułta y ganc Yłrop. ‘Wilamowianie byli znani ze swoich tkanin, którymi handlowali w całej Europie.’ – w tym zdaniu zaimek WYŁER może zostać zastąpiony przez WO₁: Dy Wymysiöejer wün bykant fu zer wiöer, wo zy handułta myter y gancum Yłrop. – dosł. ‘Wilamowianie byli znani ze swoich tkanin, co oni handlowali nimi w całej Europie.’ Zaimek WO₁ jest częściej używany w takich kontekstach, szczególnie w języku potocznym.

Zaimek WO₁ w znaczeniu 1. z rzadka ma postać wu.

2. (rzad.) co (zaimek pytajny): Wo köst kilo wjyśt? ‘Ile kosztuje kilo kaszanki?’