ZȦJ

ZȦJ pron.

1. jego, jej, swój (zaimek dzierżawczy): Der Tołer-Jüza höt gymaht zȧj ȧgja ufśrȧjwasystem, zȧj gytyhta cy śrȧjwa. ‘Józef Gara (fum Tołer) stworzył swój własny system zapisu, żeby pisać wiersze.’; Dy łoüt zocta błimła ufum kjyhüf y Wymysoü śun fjym krig: zy bröhta gykoüfty błimła, oba hota zy zȧjna – ȧna zy zocta zy. ‘Na cmentarzu w Wilamowicach sadzono kwiaty już przed wojną: przynoszono kupne kwiaty albo własne – i je sadzono.’; Zy priöebjyta’ȧ cy ejwerryda, oder’ȧ wöst zȧjs. ‘Oni próbowali / One próbowały go namówić, ale on wiedział swoje.’; Ejs ziöet yhta śtyłnik cy zer müter. ‘Ona coś cicho powiedziała do swojej matki.’; Har yst grod hućjałefeła s’jyśty möł y zem ława. ‘On właśnie je małże po raz pierwszy w [swoim] życiu.’; Dy śmyt, dos ej fum śmejd, dos hytła zȧjs. ‘Kuźnia, to jest (należąca do) kowala, ta jego chałupka.’

2. (tylko w formie pron.) mąż (m.) lub żona (f.): S’Bȧśü fü myt zȧjnum uf Tjykȧj. ‘Barbara pojechała ze swoim (mężem) do Turcji.’

Mimo że przed rzeczownikiem (tj. w funkcji przydawki) używa się przede wszystkim formy krótszej (adj.), dłuższa forma (pron.) również może wystąpić w tej pozycji, szczególnie kiedy chce się podkreślić zaimek dzierżawczy: Di hyt ej zȧjs, bo zy gyhüt inda y zȧjna ełdyn. ‘Ten dom jest jego / jej, bo zawsze należał do jego / jej rodziców.’ – por. Di hyt gyhüt y zen ełdyn. ‘Ten dom należał do jego / jej rodziców.’ Poza tym formy dłuższe (pron.) są rzadko używane. Tradycyjnie występują one w roli orzeczenia imiennego, jednak gdy odnoszą się do ludzi, na ogół oddają rodzaj przypisany osobie (zob. znaczenie 2.), o której mowa. Gdy zaś odnoszą się do zwierząt czy przedmiotów, używa się na ogół formy ZȦJS (por. Di hyt ej zȧjs [...] wyżej) – nawet jeśli mowa o liczbie mnogiej.

W znaczeniu ‘swoje’ forma ZȦJS z rzadka może wystąpić nawet wtedy, gdy nadawca zwraca się do adresata wypowiedzi w drugiej osobie liczby pojedynczej lub mnogiej (sg. / pl. 2 p.): Łö dos cökela, dos ej ny dȧjs, dü höst śun zȧjs ufgasa. ‘Zostaw tego cukierka, nie jest twój, zjadłeś już swoje.’