ZUŁA

ZUŁA v. (imp. sg. ZO, pl. ZUŁT; part. perf. (GY)ZUŁD + hon)

praesens	sg.	pl.
1. p.	ZO / ZUŁ	ZUŁA
2. p.	ZOST / ZUŁST	ZUŁT
3. p.	ZO / ZUŁ	ZUŁA

Formy ZO, ZOST i ZO są częściej używane niż ZUŁ, ZUŁST i ZUŁ.

praeteritum	sg.	pl.
1. p.	ZUŁD	ZUŁDA
2. p.	ZUŁDST	ZUŁT
3. p.	ZUŁD	ZUŁDA

coniunctivus II	sg.	pl.
1. p.	ZEŁD / ZEŁ	ZEŁDA / ZEŁA
2. p.	ZEŁDST / ZEŁST	ZEŁT / ZEŁT
3. p.	ZEŁD / ZEŁ	ZEŁDA / ZEŁA

1. mieć powinność (czasownik modalny): Zosty’ȧ fum banhöf huła cy wi hoter’üh derryt? ‘Masz go odebrać z dworca, czy jak się umówiliście?’; Mȧlt zy zih ny? Zej zułd der füt hyłfa! ‘Nie odzywała się? Przecież powinna była ci pomóc!’; Mȧj śwaster wȧs, do’ȧ zo dy łoüt ny bykuza. ‘Moja siostra wie, że nie powinno się obgadywać ludzi.’

2. czasownik modalny tworzący tryb rozkazujący (imp.) dla 3. osoby liczby pojedynczej i mnogiej (3. p. sg. i pl.): Zo’ȧ zih łjyn. ‘Niech [on] się uczy.’; S’zo zȧjn! ‘Niech będzie!’; Zuła zy śwȧjgja! ‘Niech się nie odzywają / milczą!’; Wen ejs wył yhta gan, zo’s gan, ȧ wen s’wył ny, zo’s ny gan. ‘Jeśli ona chce coś dać, niech da, a jeśli nie chce, niech nie daje.’

Funkcję trybu rozkazującego pełni niekiedy również bezokolicznik: Ufmaha! ‘Otwierać!’; Byt śejn dy kamela feleśa. ‘Prosimy wyłączyć telefony komórkowe.’

3. czasownik modalny wyrażający pytanie retoryczne lub zakaz: Fu wu zo’h dos wysa? ‘Skąd mam to wiedzieć?’; Dü zost dos ny maha! ‘Nie wolno ci tego robić!’; Wos zo dos hȧsa? ‘Co to ma niby znaczyć?’

4. (z DO) czasownik modalny, wyrażający cel wykonywanej czynności: Har ej dö kuma, do’ȧ zo yns mythyłfa. ‘Przyszedł, żeby nam pomóc.’; Der fiöer hüłf cy dam, do wer zuła błȧjn oły y Wymysoü. ‘Ksiądz pomógł w tym, żebyśmy wszyscy zostali w Wilamowicach / żebyśmy wszystkie zostały w Wilamowicach.’; Yhy wył der wynća, do dy zost gyłyklik zȧjn ȧn hundyt jür ława. ‘Chcę ci życzyć, żebyś był szczęśliwy / była szczęśliwa i żył / żyła sto lat.’

5. czasownik modalny, wyrażający oczekiwanie, że ktoś coś zrobi: Zy ziöen, do dy zost dih ym september ȧjrejestrjyn. ‘Oni / One mówią, że masz się zarejestrować we wrześniu.’; Ziöe jum, do’ȧ zuł śun roüsgejn. ‘Powiedz mu, że ma już wyjść.’

6. czasownik modalny, wyrażający przypuszczalne zachowanie się czegoś: Nejm der dan priöeśki, har zuł der hyłfa. ‘Weź ten lek, powinien ci pomóc.’; Der prȧjz fu benzyn zo ufȧ andyn mönda wahsa. ‘Cena benzyny powinna wzrosnąć w przyszłym miesiącu.’

7. czasownik modalny, wyrażający, że coś jest warte czegoś (obejrzenia, zakazu itp.): Dos zo mȧ ny ferböta! ‘Tego nie powinno się zakazywać!’; Wen mȧ y dam film wymysiöeryś kuzt, zułwer’ȧ ośoün. ‘Skoro w tym filmie mówi się po wilamowsku, powinniśmy go obejrzeć.’