KUMA₁

KUMA₁ v. (imp. sg. KU(M), pl. KUMT; part. perf. (GY)KUMA + zȧjn)

1. przychodzić, przyjść, przyjechać: Fu wu kymsty ȧzu śpöt? ‘Skąd tak późno przychodzisz?’; Müsty śun gejn? No nist. Kum wejder! ‘Musisz już iść? No nic. Przyjdź znów!’

2. przyjść, zjawi(a)ć się: Yh hiöer uf dejh ȧ ganca öwyt ȧn dy kymst ołdyśt yta? ‘Czekam na ciebie cały wieczór i zjawiasz się dopiero teraz?’; Zy koma ys müzeum fejł cy śpöt – ejs wiöe śun cü. ‘Przyszli do muzeum zdecydowanie za późno – ono było już zamknięte.’

3. dotrzeć, przyjść: Dȧj briw ej endłik gykuma! ‘Twój list w końcu przyszedł!’; Ȧn tag wa’h cy mem cył kuma. ‘Pewnego dnia dotrę do swojego celu.’

4. iść gdzieś, mieć gdzieś swoje miejsce: Nȧ nȧ, dos bihła djef dö ny zȧjn – ejs kymt cyn kistiöeryśa bihła. ‘Nie nie, ta książka nie powinna tu być – ona idzie do książek historycznych.’; Śoü der ok o: dos śtykla wiöer kymt dö, ȧn dos kymt dö. Nöhta nysty ołybȧdy śtykla cyzoma ȧn wysty’s hon fjetik! ‘Popatrz tylko: ten kawałek materiału idzie tutaj, a ten tutaj. Później zszywasz oba kawałki razem i będzie gotowe!’; Pejtela, hösty wejder fergasa, do dy śłysułn kuma inda ufs hykla byr tjyr? Ȧzu wysty zy ni ny feljyn. ‘Piotrku, znów zapomniałeś, że klucze mają swoje miejsce na haczyku przy drzwiach? Tak nigdy ich nie zgubisz.’

5. nadejść, nasta(wa)ć (o czasie, porze): Dy ancȧjt ej gykuma. ‘Nastał czas żniw.’; S’kom dy cȧjt, wen wer yns müsta «bocy zan» ziöen. ‘Nadeszła chwila, kiedy musieliśmy powiedzieć sobie «do widzenia».’

6. (z UF + acc.) odkry(wa)ć coś, wpaść na coś: S’ej śod, do’h kom uf dos ołdyśt gestyn. ‘Szkoda, że wpadłem na to dopiero wczoraj.’; Dy industryjnikjy rewolucyj füng zih derzȧnk o, wen zy ufȧ damfmotor köma. ‘Rewolucja przemysłowa zaczęła się wówczas, gdy wynaleziono silnik parowy.’

7. (z UF + acc.) przypomnieć sobie coś: Bysty endłik uf zen noma kuma? ‘Przypomniałeś sobie w końcu jego imię?’; Yhy kon uf dos ny kuma, wosfer ȧn kod yh mü bym nȧjgang ȧjdrykja. ‘Nie mogę sobie przypomnieć, jaki kod muszę wklikać przy wejściu.’

8. (z FU lub OÜZ + dat.) pochodzić, wywodzić się z, mieć swoje źródło w: Der has kymt öft fur dułyt. ‘Nienawiść często pochodzi od głupoty.’; Zej kom oüz ȧr güta familyj. ‘Ona wywodziła się z dobrej rodziny.’ – zob. też: → ŚTOMA.

9. (z CY + dat.) dojść do: Endłik kom’s cym koüf. ‘W końcu doszło do zakupu.’; Wi ys’s cy dam gykuma? ‘Jak do tego doszło?’

UWAGA: czasownika KUMA często używa się z imiesłowami czasu przeszłego czasowników ruchu, żeby dookreślić sposób przybycia: Ejs kom c’ync gyfłün. ‘Ona przyleciała do nas (dosł. przybyła lecąc, bardzo szybko biegnąc).’; Dy rityn köma ys śłös gyryta. ‘Rycerze przybyli do zamku konno / wjechali do zamku wierzchem.’; Wi zȧjter dos möł kuma? Gyfüt cy gyfiöen? ‘Jak dotarliście tym razem? Przywieziono was czy przyjechaliście?’

Por. też: uf dy wełt kuma ‘przyjść na świat, urodzić się’: Har kom uf dy wełt y ȧm klina gȧlicyśa śtatła. ‘On przyszedł na świat w małym galicyjskim miasteczku.’; yn wȧg kuma ‘spotkać (po drodze), zajść w drogę’: Grod ging yh fur kjyh cyryk, do kom mer der Jüza yn wȧg ȧn diöh dos kum yh yta zu śpöt yn ham. ‘Właśnie wracałem z kościoła, to spotkałem (po drodze) Józka i przez to wracam teraz tak późno do domu.’; uf nist kuma ‘nie być nic wartym, do niczego się nie nadawać, zniszczeć’: Dos wiöe ȧ zyty śejny hyt mytum śejna giöeta, oder yta, nö zöfuł jür wi diöt nimyd ny wönt, ej dos ołys uf nist kuma. ‘To był tak piękny dom z pięknym ogrodem, ale teraz, po tylu latach jak tam nigdy nie mieszka, do wszystko zniszczało.’; s’kymt cy ziöen ‘powiedzmy (dosł. ‘przyjdzie powiedzieć’ – wyrażenie fatyczne)’: Zy wiöd nöhta, s’kymt cy ziöen, ganc öem. ‘Stała się potem, można powiedzieć, całkiem biedna.’

Zob. też: → ȦJKUMA, → CÜKUMA, → CYZOMAKUMA, → DERKUMA, → FERKUMA, → MYTKUMA, → NȦJKUMA, → OKUMA, → OÜSKUMA, → RȦJNKUMA, → RUNDERKUMA, → UFKUMA, → YMKUMA