NAMA

NAMA v. (imp. sg. NEJM / NAM, pl. NAMT; part. perf. GYNUMA + hon)

1. brać, wziąć: Śmekja der di płacła? Nejm der nö ȧs. ‘Smakują ci te ciastka? Weź jeszcze jedno.’; Dos gyhjyt y nimanda ny, konsty dy’ś nama. ‘To do nikogo nie należy, możesz to sobie wziąć.’

2. zabrać, zabierać: Wos zȧjn dy łoüt ȧzu gȧjcik, wen zy zuwizu uf je wełt nist ny kyna nama? ‘Czemu ludzie są tacy skąpi, skoro i tak na tamten świat nic nie mogą zabrać?’

3. brać, odbierać, traktować: Yhy nam dos fu dar zȧjt, do’ȧ müst śun ejer zȧjn derjyht gywast. ‘Tak to odbieram (dosł. ‘biorę to od tej strony’), że on już wcześniej musiał być rozgniewany.’; Dü konst dih byłȧjdikja oba ny – wi dy’s nymst. ‘Możesz się obrazić albo nie – zależy od twojego punktu widzenia.’; Har nom dos zjyr poważnik. ‘On potraktował to bardzo poważnie.’

4. zabrać, wziąć, odebrać, przejąć: Zy hon yns ołys gynuma ȧn wjyr zȧjn myt nist gybłejn. ‘Wszystko nam odebrali i zostaliśmy z niczym.’

5. zabierać, zabrać, odebrać (o życiu): S’zȧjn śun drȧj jür, wi s’tsunami nom zȧj ława. ‘To już trzy lata, jak tsunami odebrało mu życie.’ Ȧ höt zöfuł mytgymaht, do’ȧ wułd’um zȧj ława nama. ‘Po tylu trudnych doświadczeniach chciał sobie odebrać życie.’

6. wziąć, przyjąć do siebie: Mama, kynwer dos hyndła c’ync nama? Ejs höt kȧ ham ny. ‘Mamo, możemy wziąć tego pieska? On nie ma domu.’

7. brać, wziąć (jakąś ilość czegoś, np. za usługę): Gywynłik nam yh ahcik złoty fjyr ȧ lekcyj, oder do dy mȧj frȧjnd byst, konsty zȧhcik coła. ‘Zazwyczaj biorę 80 złotych za lekcję, ale że jesteś moim przyjacielem, możesz płacić 60.’

8. (z FJYR + acc.) wziąć, uznać, uważać za kogoś / coś: Zy noma mih fjyr ȧn niöen! ‘Uznali mnie za szaleńca!’; Wen dy dih ferkłȧdst, fylȧjht wan zy dih fjyr imanda andyn nama. ‘Jeśli się przebierzesz, może wezmą cię za kogoś innego.’

9. zdobywać, wziąć (np. miasto): Ym toüzyt zejwahundyt andyn jür noma dy śwedyśa drowa Krök. ‘W roku 1702 szwedzkie wojsko zdobyło Kraków.’

10. robić (kroki): Zisty’s, ha! Dö kymt’ȧ / Łangy śryta nymt’ȧ. ‘Widzisz, ha! On tu idzie / Długie kroki bierze.’ (fragment piosenki Zisty’s, ha! Dö kymt’ȧ)

11. wziąć, pojąć za żonę: Ȧ nom’s ny diöhs łiwa, ok fjys giełd. ‘Nie wziął jej z miłości, tylko dla pieniędzy.’

12. brać, wziąć kogoś (o chorobie, płaczu): Wi’ȧ cy yns kom, zoh yh, do’s’ȧ fest nymt, oder yta höt dy krankyt füt ufgyłön. ‘Gdy przyszedł / trafił do nas, zobaczyłam, że go mocno bierze, ale teraz choroba jednak popuściła.’; Mejh nom inda der grȧjn / ufs grenn, wen yh oüz kynd zoh ȧ fi ejwerfiöen fu ȧm oüta. ‘Zawsze chciało mi się płakać, kiedy jako dziecko widziałem / widziałam zwierzę rozjechane przez samochód.’

13. zbierać, zebrać coś (z pola / grządki): Yh ho gestyn mjen fum fȧld gynuma. ‘Zbierałam wczoraj marchewkę z pola.’

Por. też: ȧn (kȧjł) nama ‘wypić kieliszek’: Har höt’um nö ȧn gynuma, ȧn nöhta nö ȧn ȧna wejder ȧn, ȧn ȧzu wiöe’ȧ śpyter ganc byzöfa. ‘On wypił jednego, a potem jeszcze jednego i jeszcze jednego, więc był później całkiem pijany.’

Zob. też: → UFNAMA