Słownik

RȦHT s. n. (pl. RȦHTA)

1. prawo (uprawnienie): Yhy ken mȧj rȧhta. ‘Znam swoje prawa.’

2. prawo (normy prawne): Ym Sejm fjyn zy nojy rȧhta ȧj. ‘W Sejmie wprowadza się nowe prawa.’; Yh bej rȧht: śłȧht ȧn gyrȧht. ‘Jestem prawo: złe, a zarazem sprawiedliwe.’ (powiedzenie)

PREZBITERUM s. n. (pl. PREZBITERJA / PREZBITERUMA)

prezbiterium: Ys prezbiterum gejt der fiöer diöh dy dryskomer. ‘Do prezbiterium ksiądz wchodzi przez zakrystię.’

GYŚENK s. n. (pl. GYŚENKJA)

prezent: Dos bihła ej mȧj gyśenk fjyr dejh. ‘Ta ksiązka to mój prezent dla ciebie.’

Zob. też: → PREZENT

PREZENT s. n. (pl. PREZENTA)

prezent: Undum krisboüm zȧjn hefa prezenta fjy dy kyndyn. ‘Pod choinką jest wiele prezentów dla dzieci.’

PREZI^|DENT s. m. (pl. PREZIDENTA)

prezydent: Der prezident höt hefa reprezentatywnikjy funkcyja. ‘Prezydent pełni wiele funkcji reprezentacyjnych.’

Inną używaną formą jest der pre^|zydent.

Por. też: dy prezi^|dentyn ‘prezydentka’.

PRÖB s. f. (pl. PRÖBA)

próba: Dy pröba fur tancgrüp «Wymysoü» zȧjn inda yr mejtwoh s’öwyts. ‘Próby zespołu «Wilamowice» są zawsze w środę wieczorem.’

FIÖER s. m. (pl. FIÖEN, acc. / dat. sg. FIÖEN, gen. FIÖENS, dim. FIÖENŁA)

proboszcz, ksiądz, duchowny: Ynzyn fiöen śökta zy uf ȧ ander parafyj. ‘Naszego księdza wysłano do innej parafii.’; Dar fiöer kuzt ȧzu śtyłnik, do’h hjy’ȧ ny. ‘Ten ksiądz mówi tak cicho, że go nie słyszę.’

Jeśli jest pierwszym członem złożenia, raz ma postać fiöens-: s’fiöensfȧld ‘pole księdza’, der fiöensoütorytet ‘autorytet księdza’, a raz fiöen-: dy fiöenwȧj ‘święcenia kapłańskie’, der fiöenrȧja ‘miedza należąca do księdza’.

Zob. też: → PATER

PRIÖEBJYN / PROBJYN v. (imp. sg. PRIÖEBJY / PROBJY, pl. PRIÖEBJYT / PROBJYT; part. perf. (GY)PRIÖEBJYT / (GY)PROBJYT + hon)

1. (s)próbować (coś zrobić): Probjy wejder – fylȧjht dos möł wysty mejer gyłyk hon. ‘Spróbuj jeszcze raz – może tym razem będziesz miał więcej szczęścia.’; Yhy ho śun ołys gypriöebjyt, yh ga uf. ‘Spróbowałem już wszystkiego, poddaję się’

2. (s)próbować (na smak): Priöebjy dy arpułn, op zy zȧjn gynüg gyzałca. ‘Spróbuj, czy ziemniaki są dosolone.’

Zob. też: → KÖSTA, → ŚMEKJA

PROCENT s. n. (pl. PROCENTA)

procent: Fjyr yns ej idys procent wihtik. ‘Dla nas każdy procent jest ważny / liczy się każdy procent.’; Konsty mer dos byrȧhyn? Yhy bej ny güt myt procenta. ‘Możesz mi to obliczyć? Nie jestem dobry w procentach.’

UWAGA: rzeczownik PROCENT używany z liczebnikami ma postać PROCENT: Fynfȧncwencik procent dos ej s’fjydy tȧl. ’25 procent to ćwierć.’

PROCESYJ s. f. (pl. PROCESYJA)

procesja: Yr procesyj fur rezurekcyj gejn dy łoüt wymysiöeryś ogycün. ‘W procesji rezurekcyjnej ludzie idą ubrani po wilamowsku.’

Inną używaną formą jest dy procesjon.

CȦJTBYFÜRZAN s. n., sing. tantum

prognoza pogody: Zy ziöeta ym cȧjtbyfürzan, do’s wyt rȧnn dy gancy woh. ‘W prognozie pogody powiedziano, że będzie padało cały tydzień.’

PROMOCYJ s. f. (pl. PROMOCYJA)

promocja: Hoter promocyja fjy dy śtüdanta? ‘Mają państwo promocje dla studentów?’

BYTA v. (imp. sg. BYT, pl. BYT; part. perf. GYBATA + hon)

1. prosić, upraszać: Bytwer ym hyłf! ‘Prosimy o pomoc!’; Yhy wył’üh śejn byta, do jyr cün mer śrȧjwt. ‘Chcę was bardzo prosić, żebyście do mnie napisali.’

2. zaprosić, zapraszać: Der Myhuł höt śun oły gest uf dy friöed gybata. ‘Michał zaprosił na wesele już wszystkich gości.’

FȦKL s. f. (pl. FȦKLN, dim. FȦKJEŁA)

prosię: Mȧj baba hełt hojer wejder ȧ zoü myta fȧkln. ‘Moja babcia znów trzyma w tym roku maciorę z prosiętami.’

BYT ŚEJN interj.

proszę: Byt śejn, dö hösty ołys, wos yhy ho ufgykłoüt. ‘Proszę, masz tu wszystko, co uzbierałem / uzbierałam.’; Konsty mer, byt śejn, hyłfa? ‘Możesz mi, proszę, pomóc?’

PÜWER s. n. (pl. PÜWYN, dim. PÜWELA)

proszek: Der kiöelk dos ej ȧ zyta wȧjs püwer. ‘Wapno to taki biały proszek.’; Mama, dy wośmȧśin łjeft śun. – Ȧ hösty diöt wośpüwer nȧjgyśöt? – Oj... ‘Mamo, pralka już idzie. – A wsypałeś tam proszek do prania? – Oj...’

Por. też: s’śispüwer ‘proch strzelniczy’.

ŁȦTA v. (imp. sg. ŁȦT, pl. ŁȦT; part. perf. GYŁȦT + hon)

(za)prowadzić: S’ej śun śpöt, wysty mih yn ham łȧta? ‘Jest już późno, odprowadzisz mnie do domu?’; Yh ken di śtot zjyr güt, yh kon’üh rymłȧta. ‘Bardzo dobrze znam to miasto, mogę was oprowadzić.’

PRYŚNIC s. m. (pl. PRYŚNICA)

prysznic: Myt dam pryśnic ej yhta ny güt, ȧ śprict myt woser, wo ej, mehtings, oba kohnik, oba gyfrün. ‘Z tym prysznicem jest coś nie w porządku, leci z niego woda, która jest, wydaje mi się, albo wrząca, albo lodowata.’

PRI^|WAT adj., adv.

prywatny: Nör at kynwer yns trafa priwat. ‘Po pracy możemy się spotkać prywatnie.’

Por. też: dy priwatkwatjyr ‘prywatna kwatera, mieszkanie prywatne’: Yhy bit ȧ priwatkwatjyr o, myt ȧm parkpłon, nywȧjt fum zandüwer ȧn fum oütabüsśtand. ‘Oferuję prywatną kwaterę z miejscem parkingowym, położoną niedaleko plaży i przystanku autobusowego.’

FERGEJN v. (imp. sg. FERGEJ, pl. FERGEJT; part. perf. FERGANGA + zȧjn)

1. przechodzić, mijać (o czasie, bólu itd.): S’tüt mer ȧzu wej, yhy mü hiöera, do’s wejder fergejt. ‘Tak mnie boli, muszę poczekać, aż przestanie.’; Byr at fergejt’ȧm dy cȧjt byhend. ‘Przy pracy czas mija szybko.’

2. umierać, odchodzić (o zwierzętach): Mȧj hund ej ȧ woh y dam ferganga, ȧna byśtenik bej’h ȧzu troürik, wi wen dos gestyn het gyśan. ‘Mój pies zmarł tydzień temu, a ja wciąż jestem smutny / smutna, jak gdyby to się stało wczoraj.’ – w tym znaczeniu używa się również czasownika → KREPJYN, który ma negatywne konotacje, jeśli używa się go w odniesieniu do człowieka.

Por. też: dy koc fergejt mer ‘kot mi umrze’ – wyrażenie używane jako wyraz zdziwienia / zdumienia w sytuacji, kiedy w odwiedziny przyszła znajoma osoba, która dawno nie była przez mówiącego widziana / dawno nie przychodziła w odwiedziny: O Mȧryja, war ej dö! Dy koc fergejt mer! ‘O Maryjo, któż to przyszedł! Kot mi umrze!’

FÜT₂ part.

1. przecież: Dü wiöest füt śun dö! Wi konsty ȧ wȧg ny hon gyfunda? ‘Już przecież tu byłeś. Jak to nie mogłeś / mogłaś znaleźć drogi?’ – zakres użycia partykuły FÜT jest szerszy niż polskiego przecież – jej znaczenie w niektórych kontekstach zbliżone jest np. do toć w śląskim, tj. FÜT może mieć znaczenie zbliżone do ‘rzeczywiście’: Zy ziöet mer, do’s wyt zȧjn gynüg, ȧn füt ys’s gyłunga! ‘Powiedziała mi, że tego wystarczy i rzeczywiście wystarczyło!’

2. jednak(że): Wjyr oły mȧnta, do’ȧ wyt śtarwa, ȧ füt wiöd’ȧ wejder gyzund. ‘Wszyscy myśleliśmy, że umrze, a jednak powrócił do zdrowia.’

FÜT funkcjonuje też jako przedrostek rozdzielny (füt-), nadający czasownikom znaczenia oddalania się od czegoś / kogoś lub zaniku: fützȧjn ‘być w całkowitym zaniku, nie istnieć’; fütłoüfa ‘uciec’, fütfiöen ‘odjechać’.

FÜT używane też bywa w połączeniu z czasownikiem → ZȦJN i oznacza wówczas ‘nie istnieć’: Ołys ej śun füt. ‘Wszystko już zniknęło. / Nic już nie ma.’

ŚTRȦJHŁA s. n. (pl. ŚTRȦJHŁA)

przecinek: Dy śtrȧjhła zȧjn mȧstyns myter gramatyk, ȧ ny myter intonȧcyj ferbunda. ‘Przecinki są głównie związane z gramatyką, a nie z intonacją.’

ȦTKȦNZAH s. n. (pl. ȦTKȦNZAHA)

przeciwieństwo: Zy kunda zih derryda yn oła ȧtkȧnzaha ȧtkȧn. ‘Domówili się mimo wszelkich przeciwieństw.’

ȦT^|KȦN adv., praep. (acc., w połączeniu z → Y – dat.)

1. przeciwko: Miöehja grüpa fun łoüta bygȧnn yn fȧjndyśa ȧjśtełnana y jyn ȧtkȧn. ‘Pewne grupy ludzi spotykają się ze wrogim nastawieniem (ideologiami) przeciwko nim.’ Oły śułda, wo zy hon ȧtkȧn ejn byganga, wün y ejm zoüwer. ‘Wszystkie winy, które przeciwko niemu popełnili, były w nim samym.’

2. przeciwny, przeciwko: Yh wył dos ny, yhy bej ȧtkȧn! ‘Nie chcę tego, jestem przeciwko!’

3. w odróżnieniu od: Dy hoüptśtrös dos ej ȧ grusy śtrös, ȧtkȧn yn klina śtrösa. ‘Hoüptśtrös (główna ulica) to duża ulica, w odróżnieniu od małych ulic.’

4. mimo, na przekór: Yn oła umśtenda ȧtkȧn funda zy ȧn oüswȧg. ‘Na przekór wszystkim trudnościom znaleźli wyjście.’

Obok przysłówka i przyimka ȦTKȦN występuje też przedrostek rozdzielny ȧtkȧn-, najczęściej wyrażający znaczenie ‘naprzeciw’ lub ‘przeciwko’: Wi konsty ym sułtan ȧtkȧnkuza? ‘Jak możesz mówić przeciwko sułtanowi (nie zgadzać się z sułtanem)?’; Yhy śtȧjg bałd fum cug roüs. Kyndsty mer ny ȧtkȧnkuma? S’ej śun ganc fynster ȧn yh wył ny gejn ȧłȧn. ‘Już zaraz wysiadam z pociągu. Nie mógłbyś wyjść mi naprzeciw? Jest już całkiem ciemno i nie chcę iść sam(a).’

FJYR₁ praep. (dat.), (acc.)

1. (dat.) przed: Yhy bej śun fjyr śül, kymsty runder? ‘Jestem już przed szkołą, schodzisz?’; Der cug błȧ fjyr Katowic śtejn, gywys wyt’ȧ wejder hon ȧ ferśpytnan. ‘Pociąg stanął przed Katowicami, pewnie znów będzie miał opóźnienie.’; Har łüf fynf metyn fjyr cwej andyn łoüfyn. ‘Biegł pięć metrów przed dwoma innymi biegaczami.’

2. (dat.) przed, (o czasie): Woś der dy hend fjym asa. ‘Umyj sobie ręce przed posiłkiem.’; Wjyr zan yns funfca fjyr drȧj. ‘Widzimy się za kwadrans trzecia (dosł. ‘piętnaście przed trzecią’).’; Dos gyśü nö fjym krig. ‘To stało się jeszcze przed wojną.’

3. (acc.) przed (kierunek): Gej fjyr dy bejn, yhy wa diöt śtejn hiöera uf dejh. ‘Idź przed scenę, będę tam na ciebie czekał.’; Ȧ kynd śprung fjys oüta ufum Rynk – cym gyłyk fü’s ny cy byhend ȧn der śofer kund cȧjtłik błȧjn śtejn. ‘Dziecko wskoczyło pod (dosł. ‘przed’) samochód na rynku – na szczęście nie jechał za szybko i kierowca zdążył wyhamować.’

4. (dat.) przed (czymś / kimś się bronić, uciekać itp.): Göt byhit mih fjyrum! ‘Boże broń mnie przed nim!’; Yhy ho strah fjyn candöktyn. ‘Boję się dentystów.’; Dü konst fjyr djyr zoüwer ȧdkłoüfa. ‘Nie możesz przed sobą uciec.’

TEJDA adv.

przed chwilą: Tejda kuztwer fu djyr, śejn do dy byst kuma. ‘Przed chwilą o tobie rozmawialiśmy, dobrze, że przyszedłeś / przyszłaś.’

CYJÜR adv.

przed rokiem, w zeszłym roku: Cyjür wiöe’s kełder wi hojer. ‘W zeszłym roku było zimniej niż w tym roku.’

Zob. też: cyjürik ‘zeszłoroczny’.

FJEDER pref.

przedni: Ȧs fun fjederrydyn fum oüta fü y ȧ tif łöh ȧn s’oüta kon zih ny rjyn. ‘Jedno z kół przednich samochodu wjechało w głęboką dziurę i samochód nie może się ruszyć.’

Morfem fjeder- zapisywany jest zawsze łącznie z danym rzeczownikiem, por.: s’fjedertȧl ‘część przednia’, dy fjederzȧjt ‘część przednia’.

FJYRŚTUW s. f. (pl. FJYRŚTUWA, dim. FJYRŚTEJWŁA)

przedpokój: Wen ejs nȧjkom, go’s öbaht uf ȧ ekstra piöer śü yr fjyrśtuw. ‘Gdy wchodziła, zwróciła uwagę na dodatkową parę butów w przedpokoju.’

FJYRMYTAG s. m. (pl. FJYRMYTAG, dat. pl. FJYRMYTAGA)

przedpołudnie: Dos wiöe ganc ȧ gywynłikjer fjyrmytag ym hoüz fun Loüzkjyśa, dos hȧst bocȧr cȧjt, wen imyd ny pöht uf dy tjyr. ‘To było całkiem zwykłe przedpołudnie w domu Loüzków, to znaczy aż do czasu, kiedy ktoś zapukał do drzwi.’

Por. też: der fermytag ‘ts.’.

NEJWER- adv.

Przedrostek czasownikowy oznaczający ‘na drugą stronę’, por. np. nejwerfiöen ‘przejechać / przejeżdżać na drugą stronę’, nejwerwafa ‘przerzucić / przerzucać na drugą stronę’, nejwergejn ‘przejść / przechodzić na drugą stronę’: Yh bej dos bahła nejwerganga. ‘Przeszedłem ten potoczek.’

Por. też: → REJWER ȦN NEJWER

OÜS pref.

Przedrostek rozdzielny OÜS nadaje czasownikom różne znaczenia. W wielu wypadkach (jednak nie zawsze, por. np. → OÜSKUMA) odpowiada on polskiemu wy-, por.: oüsłjyn zih ‘wyuczyć się’, oüsłaha ‘wyśmiać, wyśmiewać (kogoś, coś)’, oüsgisa ‘wylać’ itp. Podstawowe znaczenia, które nadaje ten przedrostek, to ruch na zewnątrz (np. oüsgejn ‘wychodzić, wyciekać’, oüsśisa ‘wystrzelić’), usunięcie części / fragmentu (oüsfyśa ‘wydobyć, wydostać’, oüsśnȧjda ‘wyciąć’) lub zakończenie jakiejś czynności (np. oüsbaka ‘wypiec, upiec do końca’, oüsłeśa ‘zgasić’, oüswejwułn ‘napełnić, wypełnić’).

HOÜPT- pref.

Przedrostek używany w znaczeniu ‘główny’, por. wyrazy: dy hoüptfigür ‘główna postać, główny bohater’, dy hoüptśtrös ‘główna ulica’, dy hoüptzah ‘główna rzecz / sprawa’ itd.

Zob. też: → HOÜPTŚTOT

FJYRHYTŁA s. n. (pl. FJYRHYTŁA)

1. przedsionek: Wen’ȧ ys fjyrhytła nȧjtrot, gryht śpüt’ȧ s’gyruh fun fryś gybaka küha. ‘Od razu gdy wkroczył do przedsionka, poczuł zapach świeżo upieczonych bułek.’

2. facjatka: S’fjyrhytła dos ej ȧ śtejwła ufer śtuw, ejwum hesatjyr. ‘Facjatka to pokoik na poddaszu nad drzwiami wejściowymi’

FÜRŚTEŁA (ZIH) v. (imp. sg. ŚTEŁ FÜR, pl. ŚTEŁT FÜR; part. perf. FÜRGYŚTEŁT + hon)

1. przedstawi(a)ć (się): Yhy wył der fürśteła men besta gyśpon. ‘Chcę ci przedstawić swojego najlepszego przyjaciela.’; Wen dy imanda s’jyśty möł tryfst, djefsty dih fürśteła. ‘Kiedy spotykasz kogoś po raz pierwszy, powinieneś / powinnaś się przedstawić.’

2. wyobrazić, wyobrażać: Har kund’um dos ny fürśteła, do zȧj łiwsty miöe i śtarwa. ‘Nie mógł sobie wyobrazić, że jego najukochańsza może kiedykolwiek umrzeć.’

Zob. też: → ŚTEŁA

KYNDERGIÖETA s. m. (pl. KYNDERGIÖETA / KYNDERGAT, dim. KYNDERGATŁA)

przedszkole: Wen yh hot fynf jür, ging yh yn kyndergiöeta, ȧzu do mȧj ełdyn kunda ata. ‘Gdy miałem pięć lat, chodziłem do przedszkola, tak żeby moi rodzice mogli pracować.’

EJWERGESTYN adv.

przedwczoraj: Wen ejwergestyn wiöe der zuntag, wosfer tag ej hoüt? ‘Jeśli przedwczoraj była niedziela, jaki jest dzisiaj dzień?’

Zob. też: → GESTYN

FERŁENGJA (ZIH) v. (imp. sg. FERŁENG, pl. FERŁENGT; part. perf. FERŁENGT + hon)

przedłużyć, przedłużać (się): Yhy wa ȧ dźjekan byta, do’ȧ mer zo dy prifnanasesyj ferłengja. ‘Będę prosił dziekana, żeby przedłużył mi sesję egzaminacyjną.’; S’trof ferłengt zih. ‘Spotkanie się przedłuża.’

ZȦJGJA v. (imp. sg. ZȦJG, pl. ZȦJGT; part. perf. GYZEJGJA + hon)

(prze)filtrować, (prze)cedzić: Har höt dy nüdułn diöhȧ diöhśłag gyzejgja. ‘Przecedził makaron przez durszlak.’; S’woser cym trynkja ys’s ym besta cy zȧjgja diöh ȧn ekstra filter. ‘Wodę do picia najlepiej filtrować przez specjalny filtr.’

FERŚPEJŁA v. (imp. sg. FERŚPEJŁ, pl. FERŚPEJŁT; part. perf. FERŚPEJŁT + hon)

przegrać, przegrywać: Yh wył śun mej CS ny śpejła, yh ferśpejł ok inda! ‘Nie chcę już grać w CSa, zawsze tylko przegrywam!’; War fjet zih fum ferśpejła, wyt ny oüsśpejła. ‘Kto boi się przegrać, nie wygra.’

Zob. też: → OÜSŚPEJŁA

EJWER^|GEJN v. (imp. sg. EJWERGEJ, pl. EJWERGEJT; part. perf. EJWERGANGA + zȧjn)

1. przejść, przechodzić: Dy oütostrad kon mȧ cyfüs ny ejwergejn. ‘Autostrady nie da się przejść na piechotę.’

2. przejść, przechodzić (zmieni(a)ć miejsce pracy): S’at zih jum śłȧht ufer köłagrüw, to ejwerging’ȧ y dy fojerwer. ‘Źle mu się pracowało w kopalni, więc przeszedł do straży pożarnej.’

FERBȦJSA v. (imp. sg. FERBȦJS, pl. FERBȦJST; part. perf. FERBYSA + hon)

1. przekąsić: Yhy wje yhta ferbȧjsa. ‘Przekąsiłbym coś.’

2. zagryźć, zakąsić: Wen dy dy kȧjłn ny wyst ferbȧjsa, wysty dih gryht bytrynkja. ‘Jeśli pomiędzy kieliszkami nic nie przekąsisz, szybko się upijesz.’; Dos śmakt ȧzu okriöepnje bejz! Gej mer yhta cym ferbȧjsa! ‘To smakowało tak strasznie źle! Daj mi coś do zagryzienia!’

Por. też: s’ferbȧjsa ‘przekąska’.

GYFŁÜH s. n. (pl. GYFŁÜHA)

przekleństwo, urok: S’gyfłüh gyhjyt y idy śpröh. ‘Przekleństwa są w każdym języku.’; Har kund zjyr łang ny śtarwa ȧn’ȧ menćȧt zih okriöepnje – fylȧjht wiöe dos diöhs gyfłüh? ‘Długo nie mógł umrzeć i okropnie się męczył – być może to z powodu uroku?’

Zob. też: → FŁÜHA

FERFŁÜHT adj.

przeklęty: Wen dy Warcraft III myta Untuta śpejłst, konsty boüyn ok ufer ferfłühta ad. ‘Jeśli grasz w Warcraft III frakcją Nieumarłych, możesz budować tylko na przeklętej ziemi.’

UWAGA: wyraz ten często jest używany jako przekleństwo: Dar ferfłühty nökwer höt mer wejder s’gymył cywüfa! ‘Ten przeklęty / cholerny sąsiad znowu rozrzucił mi śmieci!’

Zob. też: → FERWYNĆT

GȦJŚT adj.

przeklęty (obelga): Dü gȧjśty yter, ga mer mȧj bjyn cyryk! ‘Ty przeklęta żmijo, oddaj mi moje gruszki!’

FERWYNĆT adj.

przeklęty, pieroński (przekleństwo): Dy ferwynćta lümpa hon mer wejder kjyśa gyśtöła! ‘Te pierońskie łajdaki znów mi ukradły czereśnie / wiśnie!’

Por. też: ferwynća ‘przeklinać’.

Zob. też: → FERFŁÜHT

FERHEJNGEJN v. (imp. sg. GEJ FERHEJN, pl. GEJT FERHEJN; part. perf. FERHEJN(GY)GANGA + zȧjn)

1. przemijać, przeminąć: Jyśter kuztwer inda jok wymysiöeryś, ȧn yta kuzwer pönyś ȧn dy wymysiöejer ryd gejt śun ferhejn. ‘Dawniej mówiliśmy tylko po wilamowsku, a teraz mówimy po polsku i wilamowska mowa już przemija.’ Ołys gejt ferhejn, ołys ej wȧg. ‘Wszystko przemija, wszystko już minęło.’

2. przechodzić obok, przejść obok: Di bow mü njynt ny gejn, miöehysmöł ging’s ferhejn, yr kjyh miöehysmöł zoh yh’s, ȧ yta mej njynt. ‘Ta kobieta widocznie już nigdzie nie chodzi, nieraz przechodziła obok, nieraz widziałam ją w kościele, a teraz już nigdzie.’

FERTRYNKJA v. (imp. sg. FERTRYNK, pl. FERTRYNKT; part. perf. FERTRUNKA + hon)

1. przepi(ja)ć: Ejs höt fetrunka ȧn ferlümpt s’gancy fermygja. ‘Przepiła i przehulała cały majątek.’

2. popi(ja)ć: Der brantwȧjn ej cy śtiöek, yh mü’s fertrynkja myter kol. ‘Wódka (albo inny mocny alkohol) jest za mocna, muszę ją popić colą.’

Zob. też: → TRYNKJA

^|YMZECA v. (imp. sg. ZEC YM, pl. ZECT YM; part. perf. YMGYZOCT + hon)

przesadzić, przesadzać: Ym fjywyt djef’ȧ oły błimła ymzeca, wo zy zȧjn yn typła dyham. ‘Wiosną trzeba przesadzić wszystkie kwiatki, które są w doniczkach w domu.’

Zob. też: → ZECA

RADA v. (imp. sg. RAD, pl. RAT; part. perf. GYRADA + hon)

(prze)siać przez sito: Wen dy s’cökerpüwer rydst, wjyd’s mejer ȧzu fȧjn. ‘Jeśli przesiewasz cukier puder przez sito, staje się on taki jakby bardziej sypki.’