Słownik

RIHJA v. (imp. sg. RIH, pl. RIHT; part. perf. GYROHA + hon)

1. pachnąć: Dy zumerśtrejzła rihja ȧzu śejn, yhy wȧ ny, wi kon dos y imanda ferhyndyn. ‘Aksamitki (śmierdziuchy) pachną tak pięknie, nie wiem, jak by to mogło komuś przeszkadzać.’

2. (po)wąchać: Yh wył dos ny rihja, bo’s śtynkt byśtymt. ‘Nie chcę tego wąchać, bo to na pewno śmierdzi.’

3. czuć (węchem): Śpjysty dos? – Oder wos? – Dos gyruh. – Yhy kon ny rihja, bo’h ho śnöp. ‘Czujesz to? – Ale co? – Ten zapach. – Nie czuję, bo mam katar.’

Por. też: s’gyruh ‘zapach’.

Zob. też: → ŚPJYN

FANKÜHPŁACŁA s. n. (pl. FANKÜHPŁACŁA)

pączek: Fankühpłacła yst mȧ gywynłik ufȧ feta dunyśtag. ‘Pączki je się zazwyczaj w tłusty czwartek.’

Zob. też: → FANKÜH, → PŁOC₂

RȦNN v. (imp. sg. RȦN, pl. RȦNT; part. perf. GYRȦNT + zȧjn)

padać (o deszczu): Wen’s mün ny wje rȧnn, müswer oły błimła undergisa. ‘Gdyby jutro nie padało, musimy podlać wszystkie kwiatki.’

ŚNȦJN v. (im.uprz. GYŚNEJN / GYŚNȦJT + hon)

padać (o śniegu): S’ej kałd ȧn s’śnȧjt. ‘Jest zimno i pada śnieg.’

Por. też: ferśnȧjn ‘(o śniegu) zasypać, zawiać (np. drogę)’, cüśnȧjn ‘przysypać śniegiem’, oüsśnȧjn, wȧgśnȧjn ‘odśnieżyć’.

Zob. też: → ŚNEJ

FOŁA v. (imp. sg. FOŁ, pl. FOŁT; part. perf. GYFOŁA + zȧjn)

1. padać, spaść, upaść, opadać: Der jyśty śnej ej gyfoła. ‘Spadł pierwszy śnieg.’; Har ging ufs ȧjz ȧn’ȧ füł bocȧm hołc ys kołd woser. ‘Wyszedł na lód i wpadł po szyję w zimną wodę.’; Ym hjewyst foła dy błytyn fun biöema. ‘Jesienią liście spadają z drzew.’

2. opadać, spadać, obniżać się (o poziomie wody, o cenie itp.): S’woser ym fłus fełt. ‘Poziom wody w rzece opada.’; Der prȧjz fum petrelem ej yn łecta mönda zjyr gyfoła. ‘Cena nafty w ostatnich miesiącach bardzo spadła.’

3. upaść, upadać (moralnie, zbankrutować itp.): Gük zȧj fjyrma höt ȧ gancy fortün ufa fidgetspinnyn ym cwetoüzyt zymfcyner jür gymaht, nö ȧ piöer jür ej zy gyfoła. ‘Mimo że jego firma zarobiła fortunę na fidget spinnerach w 2017 r., po kilku latach upadła.’

4. przypadać (o porze, czasie): Dy Drȧj Kyng foła hojer ufȧ zuntag. ‘Trzech Króli w tym roku przypada na niedzielę.’

5. zginąć (na wojnie): Mȧj dźjada ej ym andyn wełtkrig gyfoła. ‘Mój dziadek zginął w II wojnie światowej.’

6. padać (o świetle): Dry dih ȧbysła rȧhts, do der zunaśȧjn fełt der ufs gyzyht. ‘Obróć się trochę w prawo, żeby promienie słońca padały ci na twarz.’

Por. też: łön foła ‘upuścić’.

HEJWUŁ s. m. (pl. HEJWUŁN, dim. HEJWEŁA)

pagórek, górka: Diöt fum hejwuł kymt mȧj Jȧśü śun gyryta. ‘Tam z górki jedzie mój Jasiu konno.’ (fragment piosenki Diöt fum hejwuł)

ŚPYN s. f. (pl. ŚPYNA, dim. ŚPYNŁA)

pająk: Oü y Pöłn kon dih ȧ gyftikjy śpyn bȧjsa, s’ej ny gyziöet. ‘Również w Polsce może cię ugryźć jadowity pająk, to wcale nie jest wykluczone (dosł. ‘to nie jest powiedziane’).’

PAKA (ZIH) v. (imp. sg. PAK, pl. PAKT; part. perf. GYPAKT + hon)

(s)pakować (się): Hösty śun ołys gypakt? ‘Spakowałeś / spakowałaś już wszystko?’; Yhy mü mih paka, bo’h triöe mih roüs. ‘Muszę się pakować, bo się wyprowadzam.’

FYNGJER s. m. (pl. FYNGJYN, dim. FYNGJELA)

palec: Wün’er fynf, wi fynf fyngjyn yr hand. ‘Było nas pięciu, jak pięć palców u ręki.’

Por. też: der fyngjerhüt ‘naparstek’, fyngjerüśik ȧłȧn ‘sam jak palec’: Yhy śpjy mih fyngjerüśik ȧłȧn. ‘Czuję się sam jak palec.’

Zob. też: → CEJN, → PȦLSKI

CEJN₁ s. m. (pl. CYN, dim. CEJNŁA)

palec stopy: Dy cyn hon mer y dan śüja ȧzu derfrün – yh mü zy gryhta ym wiöema woser owjema. ‘Palce stóp w tych butach mi tak z(a)marzły – muszę je szybko ogrzać w ciepłej wodzie.’

Formy liczby mnogiej tego rzeczownika (CYN) wymawia się z krótką samogłoską. Krótko wymawia się również połączenie przyimka → CY z formą liczby mnogiej rodzajnika określonego w celowniku (pl. dat.): cyn. Obie te formy różnią się w od formy liczby mnogiej rzeczownika → CON (również zapisywanej jako CYN), która jest wymawiana z długą samogłoską.

W tym znaczeniu używa się również → FYNGJER YM FÜS.

FYNGJER YM FÜS s. m. (pl. FYNGJYN YM FÜS, dim. FYNGJELA YM FÜS)

palec u stopy: Ȧ fyngjer ym füs tüt mer wej. ‘Boli mnie palec u nogi.’

W tym znaczeniu używa się również wyrazu → CEJN.

RIÖEH(J)YN v. (imp. sg. RIÖEH(J)ER, pl. RIÖEH(J)YT; part. perf. GYRIÖEH(J)YT + hon)

1. palić (papierosy): Ym cug ys’s ny derłiöet cy riöehjyn, oü ym śympa. ‘W pociągu nie wolno palić, również w toalecie.’

2. dymić (się), kopcić: Zejh jok, wi’s riöehjyt oüzer nökwyś kümin – byśtymt brit’ȧ wejder myt gymył. ‘Zobacz no, jak dymi z komina sąsiada – na pewno znów pali śmieciami.’; Fyrym riöehyt’s fu mem uwa ȧzu? – Bo dü höst diöt foüht hułc gyłet. ‘Dlaczego z mojego pieca tak się dymi? – Bo włożyłeś tam wilgotne drewno.’

3. (u)wędzić: Wjyr koha zoüwyś ufȧ gyriöehyta śpyrkja. ‘Gotujemy żur na wędzonym boczku.’

4. parować: S’woser ziöet ym kesuł zu zjyr, do’s riöehjyt wi ȧ pariöewjec. ‘Woda w kotle wrze tak bardzo, że paruje jak statek parowy.’

Rzadziej używaną formą jest zelhja, która występuje jedynie w 3. znaczeniu.

BRIN v. (imp. sg. BRI, pl. BRIT; part. perf. GYBRANT + hon)

1. palić (się): Łoüty! Kumt hyłfa, s’brit! ‘Ludzie! Pomocy, pali się!’; S’fojer hjyt uf cy brin. ‘Ogień przestaje się palić.’

2. parzyć: Der henkl fum typa ej ȧzu hȧs, do’s mih brit. ‘Ucho garnka jest tak gorące, że mnie parzy.’; Dy brijesułn dos zȧjn zyty kroütik, wo zy brin. ‘Pokrzywy to takie rośliny, które parzą.’

3. palić w piecu: Bri ym uwa, bo s’ej kołd. ‘Napal w piecu, bo jest zimno.’

UWAGA: z czasownikiem BRIN nie używa się ZIH.

Por. też: ȧjbrin ‘napalić’, bybrin ‘oparzyć’, zih bybrin ‘poparzyć się’.

Zob. też: → FERBRIN

POÜM s. f. (pl. POÜMA, dim. POÜMŁA)

1. palma: Dy poüma wahsa ny y Pöłn – dy ȧncikjy śtejt y Warśaw, oder zy ej füt kynstłik. ‘Palmy nie rosną w Polsce – jedyna stoi w Warszawie, ale jest przecież sztuczna.’; Dy kokonus ej ȧ kokoöbst fum kokoboüm, fur kokopoümfamilyj.  ‘Orzech kokosowy to owoc kokosa z drzewa kokosowego, z rodziny palm kokosowych.’

2. palma święcona w Niedzielę Palmową: Fun wȧjdakacła maha dy łoüt poüma ufȧ Poümzuntag. ‘Z wierzbowych bazi robi się palmy na Niedzielę Palmową.’

Zob. też: → USTYN

GYDYHTNYS s. n. (pl. GYDYHTNYSA)

pamięć: Ny ho kȧ strah, dü höst ȧ güt gydyhtnys, to ufer prifnan wysty ołys gydenkja. ‘Nie martw się, masz dobrą pamięć, więc na egzaminie wszystko będziesz pamiętać.’

DENKJA v. (imp. sg. DENK, pl. DENKT; part. perf. GYDÖHT + hon)

pamiętać, myśleć o przeszłości: Denk fu mjyr! ‘Pamiętaj o mnie!’; Wi’ȧ zos zu y zem gyweł, döht’ȧ fu zem ganca ława. ‘Gdy siedział w swoim sklepie, rozmyślał o całym swoim życiu.’; Ȧ cy denkt imyd, do dü müst ȧzu śwjer uf dos ata? ‘A czy ktoś pamięta, że musiałeś tak ciężko na to pracować?’

GYDENKJA v. (imp. sg. GYDENK, pl. GYDENKT; part. perf. GYDÖHT + hon)

pamiętać, wspominać: Gydenksty dan kłopa? ‘Pamiętasz tego mężczyznę?’; Ȧn dos ej śun ołys, wos müster gydenkja uf dy prifnan. ‘I to jest już wszystko, co muszą państwo pamiętać do egzaminu.’

GÖTER HJER (adj. + s. m.), sg. tant.

Pan Bóg: Dos, wo der Göty Hjer śykt, müswer ufnama. ‘To, co Pan Bóg posyła, musimy przyjmować.’; Fergejs ni fu ynzum Göta Hjen! ‘Nigdy nie zapominaj o naszym Panu Bogu!’

Pierwszy człon (GÖTY) jest przymiotnikiem i ma zwykłą odmianę przymiotnikową. Współcześnie używane najczęściej z rodzajnikiem określonym. Postaci Göter Hjer używać należy w wołaczu: O Göter Hjer, hyłf mer źe myt men zügja! ‘O Panie Boże, pomóż mi z moimi zmartwieniami!’

JUNKWER s. m. (pl. JUNKWYN)

pan młody: Dar junkwer niby, dar trynkt’um gan oüs. ‘Ten pan młody, ten sobie lubi wypić.’

HJER s. m. (pl. HJEN, acc. / dat. sg. HJEN, gen. HJENS)

1. pan, właściciel: Der hund gyhüht y zem hjen ȧn’ȧ maht yr koc kȧ kjyc ny, bo s’wiöe jum ny derłiöet. ‘Pies słucha swojego pana i nie robi kotu krzywdy, bo mu nie pozwolono.’

2. pan, mężczyzna (zwrot grzecznościowy w stosunku do mężczyzny): Wos wełter diöh dos ziöen, hjer... fercȧjt, wi hȧster? ‘Co pan chce tym powiedzieć, panie... przepraszam, jak pan się nazywa?’

3. zarozumiały mężczyzna: Wer gingja cyzoma y dy śül, oder har ej yta ȧ zyter hjer, do’ȧ łyt zih myt mer ny kena. ‘Chodziliśmy razem do szkoły, ale teraz z niego jest taki pan, że się do mnie nie przyznaje.’

UWAGA: w języku wilamowskim wyraz HJER w funkcji grzecznościowej używany jest o wiele rzadziej niż polski wyraz pan ze względu na to, że funkcję grzecznościową pełni w nim druga osoba liczby mnogiej (2. p. pl.): Zect’üh nejder. ‘Niech pan usiądzie.’; Wos wjeter weła asa? ‘Co chciałby pan zjeść?’. W związku z tym wyraz HJER w funkcji grzecznościowej używany jest albo w sytuacjach bardzo oficjalnych lub kiedy mówiącemu zależy na szczególnym podkreśleniu szacunku wobec kogoś, albo w wypowiedziach stylizowanych na archaiczne: O łihter hjer, wos kon yh fjyr oüh tün? ‘O jaśnie panie, co mogę dla pana zrobić?’; Łiwer Hjer X, yh wje jüh weła ȧjłoda uf... ‘Szanowny Panie X, chciałbym pana zaprosić na...’. Analogicznie sytuacja wygląda z rzeczownikiem → FROÜ: nadużywanie wyrazów HJER i FROÜ uznać można za polonizm, szczególnie jeśli w bezpośrednich zwrotach do kogoś używamy z nimi trzeciej osoby liczby pojedynczej (3. p. sg.): *Hjer Śoüsta, wos wył der hjer asa? ‘Panie Schausta, co chciałby pan zjeść’; *Wos höt dy froü yr łecta cȧjt gymaht, do’h ho zu łang dy froü ny gyzan? ‘Co ostatnio pani robiła, że tak długo pani nie widziałam?’ – zamiast tego lepiej powiedzieć: (Hjer) Śoüsta, wos wełter asa? oraz Wos hoter yr łecta cȧjt gymaht, do’h ho jüh zu łang ny gyzan? Inną formą grzecznościową tradycyjnie używaną w stosunku do mężczyzn jest → FETER, do kobiet zaś → MÜM.

Por. też: dy hjerśoft ‘państwo (pan i pani)’, hjerśoftik ‘pański’.

PAND s. f. (pl. PANDA, dim. PANDŁA)

panda: Dy panda zȧjn zjyr gydrety fihjyn. ‘Pandy są zwierzętami bardzo zagrożonymi (wyginięciem).’

FROÜ s. f. (pl. FROÜA)

1. pani, właścicielka (zwierzęcia): Zȧjter dy froü fu dam hund? ‘Jest pani właścicielką tego psa?’

2. pani, kobieta (zwrot grzecznościowy w stosunku do kobiety): Dy froü fu Win, wo möłt dy wymysiöejer bowa, śrȧw zih Strzygowski. ‘Pani z Wiednia, która malowała Wilamowianki, miała na nazwisko Strzygowski.’

3. zarozumiała kobieta: Zy ej ȧ zyty froü, zy wyt der gywys ny weła hyłfa. ‘Ona jest taką zarozumiałą kobietą, pewnie nie będzie chciała ci pomóc.’

Zob. też: → HJER, → MÜM

BROÜT s. f. (pl. BROÜTA, dim. BROÜTŁA)

(rzad.) panna młoda: Ȧna drüżkjyn, ȧna broüt / Ȧn cwe hiöetła grinys kroüt. ‘I drużka, i panna młoda / I dwie główki zielonej kapusty.’ (fragment piosenki S’wiöe ȧmöł ym wynter kałd)

Por. też: dy wyndiśy broüt ‘huragan, wicher, trąba powietrzna’.

Obecnie wyraz BROÜT jest nieużywany i traktować go można jako wpływ języka niemieckiego. Wyrazem powszechnie używanym jest → JUNKWERYN.

JUNKWERYN s. f. (pl. JUNKWERYNA)

panna młoda: Oły gejn y dy kjyh nȧj ȧn hiöera ufȧ junkwer ȧn uf dy junkweryn. Cyderjyśt kymt der junkwer nȧj. Nöhta kymt dy junkweryn nȧj mytum foter myt. ‘Wszyscy wchodzą do kościoła i czekają na pana młodego i pannę młodą. Najpierw wchodzi pan młody. Potem wchodzi pani młoda razem z ojcem.’

HÖFAT s. f. (pl. HÖFATA)

pańszczyzna: Dy Wymysiöejyn müsta dy höfat ym hjen bocym toüzyt ahthundyt ahta jür oata, wen zy zih hon fur höfat oüsgykoüft. S’błȧ oder ȧ tal fu Wymysoü, wyłys gyhüt yr kjyh – di Wymysiöejyn müsta nö ufum fiöensfȧld ata. ‘Wilamowianie musieli odrabiać pańszczyznę do 1808 roku, kiedy wykupili się z pańszczyzny. Została jednak część Wilamowic, która należała do kościoła – ci Wilamowianie musieli jeszcze pracować na polu księdza’

PAPJYR s. n. (pl. PAPJYN, dim. PAPJYLA)

1. papier: Bihła cy dröka djef’ȧ hon hefa papjyr. ‘Żeby drukować książki, potrzeba wiele papieru.’

2. dokument: S’ej mer ny łȧd ym dan ołda pülarys, ok ym di papjyn, wo’h zy yta mü ufs nojy oüsmaha. ‘Nie żal mi tego starego portfela, tylko tych dokumentów, które teraz muszę na nowo wyrobić.’

OWYŚPAPJYR s. n. (pl. OWYŚPAPJYN, dim. OWYŚPAPJYLA)

papier toaletowy: Jyśter prodücjyta zy s’owyśpapjyr y ȧr fabryk y Wymysoü. ‘Dawniej produkowano papier toaletowy w fabryce w Wilamowicach.’

Por. też: s’śȧjspapjyr ‘papier toaletowy (bardziej ordynarnie)’.

PAPEREĆ s. f. (pl. PAPEREĆA, dim. PAPEREĆŁA)

paproć: Yhy wułd dy papereć ȧbysła ufȧ rȧn noüszeca ȧn dy ślimoka hon zy mer ufgyfrasa. ‘Chciałem wystawić paproć na chwilę na deszcz i ślimaki mi ją zeżarły.’

PAPRYK s. f. (pl. PAPRYKJA, dim. PAPRYKŁA)

papryka: S’besty śiöefy paprykpüwer fyndsty y Ungan. ‘Najlepszą ostrą paprykę w proszku znajdziesz na Węgrzech.’

PAPUGȦJ s. m. (pl. PAPUGȦJA)

papuga: Zy ziöen, do’s go y Wymysoü ȧn zyta papugȧj, wo’ȧ kuzt wymysiöeryś. ‘Mówi się, że w Wilamowicach była taka papuga, która mówiła po wilamowsku.’

PIÖER s. n., f. (pl. PIÖEN)

para: S’śpejłt dar śpejłer oüs, wo’ȧ höt ym mȧsta piöen ufgykłoüt. ‘Wygrywa ten gracz, który zbierze najwięcej par.’; Jyr zȧjt ȧ zyty śejny piöer! ‘Jesteście tak piękną parą!’; Hefa tenc tanct mȧ cy piöen. ‘Wiele tańców tańczy się parami.’

FANSTERKIÖB s. n. (pl. FANSTERKJYW, dim. FANSTERKJYWŁA)

parapet: Nejmźe s’kynd fum fansterkiöb ro. ‘Zdejmijże dziecko z parapetu.’

Też: s’fansterbrat.

PARABLI s. n. (pl. PARABLIJA)

parasol: S’wiöe jyśter ȧ zyta byrüf: fu ȧr ütśoft y dy ander cy gejn ȧn dy parablija cy ryhta. ‘Był dawniej taki zawód: chodzić z jednej miejscowości do drugiej i naprawiać parasole.’; Nejm der ȧ parabli myt, bo byśtymt wyt’s rȧnn. ‘Weź ze sobą parasol, bo na pewno będzie padać.’

PIÖER num.

parę, kilka: Yhy ho jum dos piöer möł gyziöet, har wȧ śun, wos yh fönum wył. ‘Powiedziałem / powiedziałam mu to parę razy, on już wie, czego od niego chcę.’; To wifuł cökela hösty gygasa? – Yhy wȧ ny... Ȧ piöer... – Ȧ piöer? Hyba ȧ piöer pakła! ‘To ile zjadłeś cukierków? – Nie wiem... Kilka... – Kilka? Chyba kilka opakowań!’; Ȧ piöer jür śpyter noma zy troj. ‘Kilka lat później wzięli ślub.’

PARK s. m. (pl. PARKJA, dim. PARKŁA)

park: Yh śpacjy gan ym park mytum hund. ‘Lubię spacerować w parku z psem.’

PARKPŁON s. m. (pl. PARKPŁAN)

parking: Y ynzer gygend gyt’s kȧ parkpłan ny, yhy ho ny wu mȧj oüta cy ȧjpȧrkowȧn. ‘W naszej okolicy nie ma parkingów, nie mam gdzie zaparkować mojego samochodu.’

Por. też: der parking ‘ts.’.

WJYŚTŁA s. n. (pl. WJYŚTŁA)

parówka: S’mügjys koh yh mer inda drȧj wjyśtła, ȧn ȧ hołwy ga’h inda ym hund. ‘Rano zawsze gotuję sobie trzy parówki, a połowę [jednej] daję psu.’

Zob. też: → WÜŚT

RIMA₂ s. m. (pl. RIMA, dim. RIMŁA)

1. pas, pasek: Hösty men rima gyzan? Yhy kon’ȧ njynt ny fynda, ȧn yh mü śun gejn. ‘Widziałeś mój pasek? Nie mogę go nigdzie znaleźć, a muszę już iść.’

2. rzemień: S’rimła ym tiöerba höt zih mer ogyrysa, yhy mü’s ryhta. ‘Rzemyk torebki mi się urwał, muszę go naprawić.’

Zob. też: → ŁADERRIMA

ŁADERRIMA s. n. (pl. ŁADERRIMA, dim. ŁADERRIMŁA)

pas skórzany: Cym wymysiöejer kłopaociwerik gyhjyt oü ȧ brȧter ładerrima myta cwȧkja. ‘Do wilamowskiego stroju męskiego należy też szeroki pas skórzany z ćwiekami.’

Zob. też: → RIMA

PASA^|ŻJYR s. m. (pl. PASAŻJYN)

pasażer: Dy pasażjyn zȧjn gybata cy ejwergejn ufȧ dryta peron. ‘Pasażerowie są proszeni o przejście na trzeci peron.’

WȦDA v. (imp. sg. WȦD, pl. WȦT; part. perf. GYWȦT + zȧjn)

paść się: Śłöf mȧj kyndła, śłöf / S’wȧt ym gatła ȧ śöf. ‘Śpij moje dzieciątko, śpij / Pasie się w ogródku owca.’ (fragment piosenki Śłöf, mȧj kyndła, śłöf); No do genz hitwer dö ym dy śtrös, do zy wȧda śejn. ‘No to gęsi wypasaliśmy tu wzdłuż drogi, żeby się pięknie pasły.’

UWAGA: w języku wilamowskim czasownika WȦDA używa się wyłącznie w znaczeniu ‘paść się’. W znaczeniu wypasania zwierząt używa się czasownika → HITA.

HITA v. (imp. sg. HIT, pl. HIT; part. perf. GYHÜT + hon)

paść, wypaść, wypasać (krowy, owce itp.): Höt der kjyt dy ki łang gynüg gyhüt? ‘Czy pastuch pasł krowy odpowiednio długo?’; Dy Giöeroln hita dy śöf yn gybjygja. ‘Górale wypasają owce w górach.’

UWAGA: w języku wilamowskim HITA odnosi się tylko do wypasania zwierząt. Gdy mowa o pasieniu się zwierząt, używa się czasownika → WȦDA.

ŚTRIMA s. m. (pl. ŚTRIMA, dim. ŚTRIMŁA)

1. pasek, pręga: Wen’s ufum rök zȧjn griny śtrima, dos kon zȧjn der grinśtrimikjerök, oba der noümiöedyśy. ‘Gdy na spódnicy są zielone paski, to może być «grinśtrimikjerök» (‘spódnica w zielone paski’), albo «noümiöedyśy» (‘nowomodna’).’

2. zakalec: Der płoc wiöe niby śejn, oder ynwik wiöe ȧ gancer śtrima. ‘Ciasto było może i ładne, ale w środku był sam zakalec.’

Zob. też: → ŚTRIMIK

ŚTRIMIK ŚJYCTÜH adj. + s. n.

pasiasty fartuch (element stroju wilamowskiego): Jyśter trüga zy dy śtrimikja śjyctihjyn underwoh, yta tanca zy ȧjna ufer pröb, do zy zuła iba, wi zy dy hend zuła hałda. ‘Dawniej pasiaste fartuchy noszono w tygodniu, teraz tańczy się w nich na próbach, żeby ćwiczyć, jak należy trzymać ręce.’

ŚTRIMIK adj.

pasiasty, pręgowaty: Dy śtrimikjy wiöer uf dy rek wiöd jyśter fu Win gybröht, ȧ yta fu Estoni. ‘Pasiasty materiał na spódnice dawniej sprowadzano z Wiednia, a teraz z Estonii.’

Zob. też: → ŚTRIMA

CONPAST s. f. (pl. CONPASTA, dim. CONPASTŁA)

pasta do zębów: Yhy kiöef mer inda mincconpast. ‘Zawsze kupuję sobie miętową pastę do zębów.’

PASTÜŚKJAMAS s. f. (pl. PASTÜŚKJAMASA)

pasterka: Ufer pastüśkjamas y Wymysoü zyngt mȧ inda s’wymysiöejer wȧjnahtłid «Hola hola». ‘Na pasterce w Wilamowicach śpiewa się zawsze wilamowską pieśń bożonarodzeniową «Hola hola».’

Zob. też: → MAS

KJYT s. m. (pl. KJYTA, acc. / dat. sg. KJYTA, gen. KJYTAS, voc. KJYTY, dim. KJYTŁA)

pastuch, pasterz: Jyśter go’s y Wymysoü hefa kjyta, yta gyt’s śun oder bałd kȧ ki ny, ȧn ȧzu s’zȧjn śun bałd kȧ kjyta ny. ‘Dawniej w Wilamowicach było wielu pasterzy, ale teraz nie ma już prawie krów, a więc nie ma już prawie żadnych pasterzy.’

PAŚPORT s. m. (pl. PAŚPORTA)

paszport: Dy paśporta zȧjn nejtłik hynder dy granc cy fiöen, gyt’s oder oü zyty łendyn, wo’ȧ kon ony paśport rȧza. ‘Paszporty są potrzebne do wyjazdów za granicę, są jednak również takie kraje, do których można podróżować bez paszportu.’

LEBERWÜŚT s. f. (pl. LEBERWJYŚT)

pasztetówka: Yhy ho zjyr gan dy leberwüśt fu ynzum fłȧśer. ‘Bardzo lubię pasztetówkę od naszego masarza.’