Słownik

ŚȦJTA v. (imp. sg. ŚȦJT, pl. ŚȦJT; part. perf. GYŚET + hon)

(po)rąbać drewno: Yhy kund ołys maha – mytum kłopa hiw yh s’gytrȧd, oder wos kund yh ny, to hułc śȧjta. ‘Wszystko umiałam robić – z mężem kosiłam zboże, ale to, czego nie potrafiłam, to rąbać drewna.’

POTRȦT s. m. (pl. POTRȦTA)

1. poronienie: Mȧj tohter höt drȧj möł potrȧta gyhot, wȧł zy ny höt gybün. ‘Moja córka trzy razy poroniła, zanim urodziła.’

2. aborcja: Ȧ potrȧt cy maha y Pöłn ej zjyr zełda derłiöet. ‘Przeprowadzanie aborcji w Polsce jest dozwolone w niewielu wypadkach.’

Por. też: potrȧtmaha ‘zrobić aborcję’, potrȧthon ‘poronić’.

FERGŁȦJHJA (ZIH) v. (imp. sg. FERGŁȦJH, pl. FERGŁȦJHT; part. perf. FERGŁYH(J)A + hon)

1. porówn(yw)ać (się): Wen dy wyłst dȧj oüsśpröh ferbesyn, konsty dih ufśpejła ȧn nöhta fergłȧjhja, wi dü kuzt, myt dam, wi kuzt imyd, y wam dy ȧnöhkuzt. ‘Jeśli chcesz polepszyć swoją wymowę, możesz się nagrać i później porównać, jak mówisz, z tym, jak mówi ktoś, kto jest dla ciebie wzorem.’; Ny fergłȧjh dih myta andyn, ok myt djyr fu gestyn. ‘Nie porównuj się z innymi, tylko z sobą z wczoraj.’

2. zrównać, wyrównać: Dy wend hota łehjyn ȧjna, oder zy hon ołys śejn myt püc fergłyhja. ‘Ściany miały wiele dziur, ale oni to pięknie wyrównali tynkiem.’

PÜLARYS s. m. (pl. PÜLARYSA, dim. PÜLARYSŁA)

portfel: Yhy ho inda klingiełd ym pülarys, ufs trynkgiełd s’mȧsts. ‘Zawsze mam drobne w portfelu, głównie na napiwki.’

RJYN (ZIH) v. (imp. sg. RJY, pl. RJYT; part. perf. GYRÜT + hon)

(po)ruszać (się): Menć, dü konst ȧzu dy gancy cȧjt ny zyca – śtej uf ȧn rjyźe dih ȧbysła! ‘Człowieku, nie możesz tak cały czas siedzieć – wstań i poruszaj się trochę!’; Wen dy wyst zȧjn zu ȧmałik wi yta, wjyr wan byśtymt ny oüskuma – rjy dih! ‘Jeśli będziesz taki powolny, jak teraz, na pewno nie zdążymy – rusz się!’

poruszyć, poruszać (coś, czymś): Rjy dy züp, do zy ny ferbrit. ‘Poruszaj (pomieszaj) zupę, żeby się nie przypaliła.’; Der skaner wyt ny ata! – Hösty śun ȧ śtekjer gyrüt? Dos hyłft gywynłik. ‘Skaner nie działa! – Ruszałeś już wtyczkę? To zazwyczaj pomaga.’

ÖERNUNG s. f. (pl. ÖERNUNGA)

porządek: Kon ejs diöt ny gejn myt dan lumpa öernung cy maha? ‘Czy ona nie może tam pójść i zrobić porządku z tymi łajdakami?’

POŻYĆKI s. m. (pl. POŻYĆKJA)

porzeczka: Yh wył pożyćkja. – Oder wosfer pożyćkja? Dy pożyćkja kyna zȧjn rut, świöec oba wȧjs. ‘Chcę porzeczek. – Ale jakich porzeczek? Porzeczki mogą być czerwone, czarne albo białe.’

ŚTEŁ s. f. (pl. ŚTEŁN, dim. ŚTEŁA)

1. posada, stanowisko: Kymer dih jok, do dy krigst ȧ güty ȧn ȧ festy śteł. ‘Postaraj się tylko, żebyś dostał / dostała dobrą i stałą posadę.’

2. miejsce (gdzie są stali klienci): Mȧj müter hot kȧn śtand ufer Bejł ny, ok zy fü uf dy śtełn. ‘Moja matka nie miała w Białej straganu, tylko jeździła „na miejsca” (do domów stałych klientów).’

3. miejsce gospodarstwa, posiadłość: Mȧj ełdyn hon di śteł ny gykrigt, ok gykoüft.  ‘Moi rodzice nie dostali tej posiadłości, tylko ją kupili’.

Por. też: dy ferbłȧjnikjy śteł / dy ufhałdnikjy śteł ‘zabawa, rozrywka’.

NEJDERZECA (ZIH) v. (imp. sg. ZEC NEJDER, pl. ZECT NEJDER; part. perf. NEJDERGYZOCT + hon)

1. (z ZIH) posadzić (się), usiąść: Kuźe nȧj, zec dih nejder. ‘Chodź, usiądź.’; Wen wer yns wan cyr śysuł nejderzeca, wyt dö nist ny ejwerbłȧjn. ‘Kiedy usiądziemy do miski, nic tu nie zostanie.’

2. posadzić, postawić: Zec ȧ dźjada ufs wȧnła nejder ȧn fjy’ȧ cy yns, ȧ höt yns inda gan byzüht. ‘Posadź dziadka na wózek i przywieź go do nas, on nas zawsze lubił odwiedzać.’

Zob. też: → ZECA

BETA v. (imp. sg. BET, pl. BET; part. perf. GYBET + hon)

pościelić łóżko: Cyderjyśt müsty s’bet ufbeta, ȧn nöhta konsty gejn, wu dy wyłst. ‘Najpierw musisz pościelić łóżko, a później możesz iść dokąd chcesz.’

Por. też: ufbeta ‘zaścielić, pościelić’.

ÖEŚKOP s. f. (pl. ÖEŚKOPA)

pośladek: Ȧ hund höt mih gybysa ufer łynkja öeśkop. ‘Pies ugryzł mnie w lewy pośladek.’

FJYDYN (ZIH) v. (imp. sg. FJYDER, pl. FJYDYT; part. perf. GYFJYDYT + hon)

(po)śpieszyć (się), pośpieszać: Ny fjyder mih, bo’h wa yhta fergasa! ‘Nie pośpieszaj mnie, bo czegoś zapomnę!’; Müsty dih fjydyn, bo zyst wawer kuma ferśpöt. ‘Musisz się pośpieszyć, bo inaczej będziemy spóźnieni.’

UFROÜMA v. (imp. sg. ROÜM UF, pl. ROÜMT UF; part. perf. UFGYROÜMT + hon)

1. (po)sprzątać, sprzątnąć: Dy müst füt ufroüma, wen dy höst gest ȧjgyłoda. ‘Przecież musisz posprzątać, skoro zaprosiłeś gości.’

2. usunąć: Wen der wełt, do mejer śtiln y dan zol nȧjkuma, müster oły tyś ufroüma. ‘Jeśli chcecie / Jeśli pan(i) chce, żeby do tej sali zmieściło się więcej krzeseł, musicie / musi pan(i) usunąć wszystkie stoły.’

Por. też: roüma ‘sprzątać, sprzątnąć’.

FOST s. f. (pl. FOSTA, dim. FOSTŁA)

post: Yr fost gejn dy wymysiöejer bowa wȧjs ogycün. ‘W czasie postu Wilamowianki chodzą ubrane na biało.’

Por. też: fosta ‘pościć’, dy Grusy Fost ‘Wielki Post’: Dy Grusy Fost toüyt fjycik tag. ‘Wielki Post trwa 40 dni.’

ŚTATÜR s. f. (pl. ŚTATÜN)

1. postać (bohater): Ym küca wymysiöeryśa dramat «Ufs griny groz» gyt’s zȧhs śtatün. ‘W krótkim wilamowskim dramacie «Ufs griny groz» (‘Na zieloną trawę’) jest sześć postaci.’

2. postać (wygląd, sylwetka): Yh triöe dy śtatür fu mer gycyłikja müter byśtenik nö ym gydyhtnys, gük yh ȧzu klin wiöe, wen zy śtiörw. ‘Wciąż noszę w pamięci postać matki, choć byłem tak mały / byłam tak mała, gdy odeszła.’

3. figura, pomnik: Ufum rynk śtind jyśter dy śtatür fu zȧj Jüzep, ȧn yta śtejt diöt dy śtatür fum hȧlikja Biöetuł-Moc-Jüza. ‘Na rynku stała dawniej figura świętego Józefa, a teraz stoi tam pomnik św. Józefa Bilczewskiego.’

NOÜSZECA v. (imp. sg. ZEC NOÜS, pl. ZECT NOÜS; part. perf. NOÜSGYZOCT + hon)

postawić na dwór, posadzić na dworze: Yhy ho dy baba noüsgyzoct, do zy ȧbysła ufer zun zyct. ‘Posadziłem babcię na dworze, żeby trochę posiedziała na słońcu.’

Zob. też: → ZECA

GYHÜŹUM

posłuszny, grzeczny: Marki, bej gyhüźum, ȧ fylȧjht kiöef yh der wos fȧjnys. ‘Marek, bądź grzeczny, a może kupię ci coś fajnego.’

Por. też: ungyhüźum ‘nieposłuszny’.

HYNDERWȦJZ adv.

potajemnie, podstępnie: Ym śłȧhsta zȧjn di fȧjnd, wo zy maha der kjyc hynderwȧjz. ‘Najgorsi są ci wrogowie, którzy robią ci krzywdę potajemnie.’

NÖHT(A) adv.

potem, później: S’mügjys trynk yh ty, nöhta mü’h asa, ȧ nöhta gej’h ołdyśt y dy at. ‘Z rana piję herbatę, później muszę zjeść, a potem dopiero idę do pracy.’

ŚYTUŁN (ZIH) v. (imp. sg. ŚYTUŁ, pl. ŚYTUŁT; part. perf. GYŚÖTUŁT + hon)

1. potrząsnąć, wstrząsnąć, trząść: Dy morwabryma kłoüt mȧ ny, ok ȧ śytułt mytum boüm ȧn’ȧ fyngt zy uf ȧ wȧjsy łȧjmyt. ‘Morw się nie zbiera, tylko trzęsie się drzewem i łapie się je na białe płótno.’

2. (z ZIH) trząść się, mieć drgawki: Wos śytułsty dih ȧzu, bysty krank? – Yhy wȧ nist, ȧ zytys friza ejwerfjyt mih. ‘Czemu się tak trzęsiesz, jesteś chory / chora? – Nie wiem, trzęsie mnie.’

NEJTŁIK adj.

potrzebny, niezbędny: Feter, wełter yhta trynkja? – S’ej ny nejtłik, s’ej ny nejtłik. ‘Chce się pan czegoś napić? – Nie trzeba, nie trzeba.’; Ȧ wymysiöeryś wjytynbihła wyt yn śtüdanta zȧjn zjyr nejtłik. ‘Słownik języka wilamowskiego będzie bardzo przydatny dla studentów / uczniów.’; Woser ej nejtłik cym ława. ‘Woda jest potrzebna / niezbędna do życia.’

DJEFA v. (imp. sg. DJEF, pl. DJEFT; part. perf. GYDIÖFT + hon)

potrzebować (czasownik modalny), powinien, musieć: Har ej śun fryś, ȧ djef śun kȧ medycin ny nama. ‘On jest już zdrowy, nie potrzebuje już brać żadnych leków.’; Wen dy djefst hon brut, to djefsty gejn y dy bekjerȧj. ‘Jeśli potrzebujesz chleba, to musisz / powinieneś iść do piekarni.’; Wu dy byst ny gydiöft, diöt djefsty ny gejn. ‘Gdzie nie jesteś potrzebny, tam nie potrzeba ci / nie musisz chodzić.’

UWAGA: czasownik DJEFA zawsze łączy się z innym czasownikiem w bezokoliczniku: Yhy djef hon giełd. ‘Potrzebuję pieniędzy / potrzebuję mieć pieniądze.’ – zdanie *Yhy djef giełd. jest błędne. Użycie czasownika DJEFA bez innego czasownika możliwe jest jedynie wówczas, gdy ten czasownik pojawił się już poprzednio i z kontekstu jest jasne, o który chodzi, np.: Yhy djef’ȧ giełd gan. – Djefsty ny! ‘Powinienem im dać pieniądze. – Nie musisz!’

CIEKAWOSTKA: dawniej używano również formy trybu przypuszczającego II (coniunctivus II) czasownika DJEFA, obecnie jest ona już prawie zupełnie nieużywana: Yhy diöef yta gejn y dy śül, oder s’wył zih mer ny. ‘Powinienem / Musiałbym teraz iść do szkoły, ale nie chce mi się.’ – teraz raczej użyto by konstrukcji analitycznej: Yhy wje yta djefa gejn y dy śül, oder s’wył zih mer ny.

^|MONSTER s. m. (pl. ^|MONSTYN)

potwór: Yhy wył ny, do mȧj zun dan ganca Naruto ośoüt: s’gyt diöt zyty wyndelikjy monstyn. Har wyt füt nö dam ny kyna s’nahts śłöfa! ‘Nie chcę, żeby mój syn oglądał tego całego Naruto: są tam takie dziwne potwory. On przecież nie będzie mógł po tym spać w nocy!’

BYCJYK s. n. (pl. BYCJYKJA, dim. BYCJYKLA)

powiat: Dy gymȧn Wymysoü łȧjt ym byłcer bycjyk. ‘Gmina Wilamowice leży w powiecie bielskim.’; S’gyt oü ȧ diöf Wilamowice, wo łȧjgt by Mjyndzyśwjeć ym teśner bycjyk. ‘Jest też wieś Wilamowice, która leży obok Międzyświecia w powiecie cieszyńskim.’

Por. też: dy bycjykśtot ‘miasto powiatowe’, dy bycjykregjyran ‘władze powiatowe’. 

ŚPREJHWÜT s. n. (pl. ŚPREJHWJYTYN, dim. ŚPREJHWJYTŁA)

powiedzenie, przysłowie: Ym wjytynbihła fur wymysiöeryśa śpröh fum Mojmir-Hermon zȧjn hefa ołdy śprejhwjytyn ufgyśrejwa. ‘W słowniku języka wilamowskiego autorstwa Hermana Mojmira zapisanych jest wiele starych przysłów.’

Zob. też: → WÜT

ZIÖEN v. (imp. sg. ZIÖE, pl. ZIÖET; part. perf. GYZIÖET + hon)

1. powiedzieć: Kyndsty mer ziöen, wu ej der śympa? ‘Mógłbyś / Mogłabyś mi powiedzieć, gdzie jest toaleta?’; S’ej śwjer cy ziöen, op’s y cwü woha wyt gan śejny cȧjt. ‘Trudno powiedzieć, czy za dwa tygodnie będzie ładna pogoda.’; Yh kon dos zyhjer ziöen, do’h wa di prifnan byśrejn. ‘Mogę z pewnością powiedzieć, że zdam ten egzamin.’; Ziöewer, do imyd śtyłt der dȧj oüta – wos wjesty maha? ‘Powiedzmy, że ktoś ukradłby ci samochód – co byś zrobił / zrobiła?’; Wi gyziöet, yh śtym myt dan bydingnisa ȧj, oder cyjyśt müster coła. ‘Jak zostało powiedziane, zgadzam się z tymi warunkami, ale najpierw musicie / muszą państwo / musi pan / musi pani zapłacić.’

2. mówić (coś): Har ziöet mer inda, do’h ny ga röt, oder yh wa jum bywȧjza, do’ȧ höt kȧ rȧht ny! ‘Zawsze mi mówi, że nie dam rady, ale pokażę / udowodnię mu, że nie ma racji!’; Dü wyst mer ny ziöen, wos yh mü maha. ‘Nie będziesz mi mówił / mówiła, co mam robić.’; Yh ziöe der dos, do dy’s wȧst. ‘Mówię ci to, żebyś [to] wiedział / wiedziała.’

Por. też: s’ej ny gyziöet ‘(to) nie jest pewne, nie ma pewności’: Dü konst oü ony bilet kuma, oder s’ej ny gyziöet, do dy wyst hon wu cy zyca. ‘Możesz przyjść bez biletu, ale nie ma pewności, że będziesz miał / miała gdzie siedzieć.’; under^|ziöen ‘podpowiedzieć’: Yhy kon der underziöen, wos dy zost maha, wen dy wyłst śtüdjyt uf dam tȧl. ‘Mogę ci podpowiedzieć, co masz zrobić, żeby studiować na tym wydziale.’

Zob. też: → ȦNÖHZIÖEN, → CYRYKZIÖEN

OÜGAŁEJD s. n. (pl. OÜGAŁEJDYN)

powieka: Dy oügałejdyn kon’ȧ cü- ȧn ufmaha. ‘Powieki można zamykać i otwierać.’

Zob. też: → ŁEJD

WEJWUŁN v. (imp. sg. WEJWUŁ, pl. WEJWUŁT; part. perf. GYWEJWUŁT + hon)

1. powieść się, wyjść na dobre, służyć komu: Yhy wöst śun gryhta, do dos gyśeft wyt’um ny wejwułn, oder ȧ wułd mer ny cühühja. ‘Od razu wiedziałem / wiedziałam, że to przedsięwzięcie nie wyjdzie mu na dobre, ale on nie chciał mnie słuchać.’

2. wypełni(a)ć: Ȧ śülkynd maht hefa möł błöw ȧn’s ej uf hefa lekcyja fur englyśa śpröh ny gywast, ȧzu höt’um dy śiłeryn fejł hoüzibnana gygan, ȧzu do’s kon ȧ nöt krigja – yta zyct’s ok dy gancy cȧjt ȧn wejwułt dy łykja myta nyregularnikja cȧjtwjytyn. ‘Uczeń wiele razy był na wagarach i opuścił wiele lekcji języka angielskiego, więc nauczycielka zadała mu dużo pracy domowej, żeby mógł dostać ocenę – teraz  tylko cały czas siedzi i wypełnia luki czasownikami nieregularnymi.’

Por. też: oüswejwułn ‘wypełni(a)ć’, derwejwułn (zih) ‘spełni(a)ć (się)’: Dy müst dȧj ferhȧsa derwejwułn. ‘Musisz spełnić swoją obietnicę.’; Yhy höf, do dȧj triöem wan zih derwejwułn. ‘Mam nadzieję, że twoje marzenia się spełnią.’

ŁÖFT s. f. (pl. ŁÖFTA, dim. ŁYFTŁA)

1. powietrze: Dy oügagłyzyn hon zih mer ferriöehyt / ȧjgynowułt, bo’s wiöe cy fejł damf yr łöft. ‘Okulary mi zaparowały, bo było za dużo pary w powietrzu.’

2. przeciąg, powiew, wietrzyk: Ny zyc yr łöft, bo dy wyst dih ferkiła. ‘Nie siedź w przeciągu, bo się przeziębisz.’

3. powietrze (którym się oddycha), tlen: Mah mer s’fanster uf, bo’h krig kȧ łöft. ‘Otwórz mi okno, bo nie mam czym oddychać.’

Por. też: łyfta ‘wietrzyć’.

ȦMAŁIK adj.

1. powoli: Gej öbaht ȧn gej ȧmałik myt dam fuła typła, do dy ȧ ty ny cygoüst. ‘Uważaj i idź powoli z tym pełnym kubkiem, żebyś nie rozlał herbaty.’

2. wolny, powolny: Har wiöe ind ȧzu ȧmałik. ‘Zawsze był taki powolny.’

Por. też: ȧmalüśü ‘powolutku’.

ȦNÖHZIÖEN v. (imp. sg. ZIÖE ȦNÖH, pl. ZIÖET ȦNÖH; part. perf. ȦNÖHGYZIÖET + hon)

powtarzać za kimś: Ziöet mer ȧnöh. ‘Powtórzcie za mną.’; Dü konst nö imanda ołys ny ȧnöhziöen, ok dy müst hon ȧn ȧgja ferśtand! ‘Nie możesz po kimś wszystkiego powtarzać, tylko musisz mieć swój rozum!’

Zob. też: → ZIÖEN

ZYST₁ adv.

poza kimś / czymś, oprócz czegoś / kogoś: Jok dö śrȧjw ȧ śtrȧjhła, ȧn zyst to ejweron śȧkla. ‘Tylko tu napisz przecinek, a poza tym wszędzie kropki.’; Yhy wył ok woser trynkja, zyst nist. ‘Chcę pić tylko wodę, oprócz tego nic.’; Mahst dos dü? – Ȧ war wje dos zyst maha? ‘Ty to robisz? – A kto oprócz mnie by to zrobił?’; Gej cyr müter, war wyt der zyst hyłfa? ‘Idź do matki, kto oprócz niej ci pomoże?’

UFKŁOÜN v. (imp. sg. KŁOÜ UF, pl. KŁOÜT UF; part. perf. UFGYKŁOÜT + hon)

1. pozbierać, nazbierać: Rüdek, gejźe ȧn kłoüźe ȧbysła fłoüma uf, bo zy wan śun bałd zȧjn ejwerganga. ‘Rudolfie, idź i nazbieraj śliwek, bo zaraz będą przejrzałe.’

2. podebrać (ukraść): Ny łö dȧj zaha ȧzu rymłejgja – imyd myht zy ufkłoün. ‘Nie zostawiaj swoich rzeczy luzem – ktoś może je podebrać / ukraść.’

Zob. też: → KŁOÜN

KENAŁJYN v. (imp. sg. ŁJY KENA, pl. ŁJYT KENA; part. perf. KENAGYŁJYT + hon)

pozna(wa)ć (się): Yh łjyt’ȧ ym ofang fum jyśta jür kena. ‘Poznałem go na początku pierwszego roku.’; Har wje’s weła kenałjyn. ‘On chciałby ją poznać.’

Por. też: zih bykant maha ‘pozna(wa)ć się’: Yh bej fruł, do wer wan yns endłik oü offline bykant maha. ‘Cieszę się, że w końcu poznamy się też offline.’

ŚPÖT adj., adv. (ŚPYTER, ŚPYTST-)

1. późny, późno: Gük yh hefa cy śpöt kom, hon zy mih hacagan skiöekumt. ‘Mimo że przyszedłem o wiele za późno, serdecznie mnie przywitano.’

2. (w postaci YM ŚPYTSTA) co najmniej: Ym śpytsta fum cwetoüzyt drecyner jür priöebjyt mȧ dy wymysiöeryśy śpröh oüz regjonȧlśpröh y Pöłn ȧjcyrejestrjyn. ‘Co najmniej od 2013 roku próbuje się zarejestrować język wilamowski jako język regionalny w Polsce.’

ȦNÖHBŁȦJN v. (imp. sg. BŁȦJ ȦNÖH, pl. BŁȦJT ȦNÖH; part. perf. ȦNÖHGYBŁEJN + zȧjn)

pozostać w tyle: Yhy wa byfürgejn, ȧ dü błȧj ȧnöh ȧn śoü, op yns imyd ny ȧnöhgejt. ‘Pójdę przodem, a ty zostań w tyle i patrz, czy nikt za nami nie idzie.’

Więcej o przedrostku ȧnöh- patrz → NÖ.

Zob. też: → CYRYKBŁȦJN

BŁȦJN v. (imp. sg. BŁȦJ, pl. BŁȦJT; part. perf. GYBŁEJN + zȧjn)

1. (po)zostać, (po)zostawać, trwać: Har krigt ȧn strah ȧn diöh dos ȧ śłag ys hac, ȧn’ȧ błȧ łejgja, wu’ȧ śtind. ‘Przestraszył się i przez to dostał zawału i upadł i leżał, gdzie stał.’; Błȧj dö śtejn, yhy wa bałd nö djyr cyrykkuma. ‘Zostań tu, zaraz po ciebie wrócę.’

2. (rzad.) czasownik posiłkowy, używany do tworzenia strony biernej: Dy hyt błȧjt gyboüyt zȧjt drȧj mönda. ‘Dom jest budowany od trzech miesięcy.’; Yhy wȧ ny, wi’s ej gymaht gybłejn, s’śoüt oder interesantyś oüs. ‘Nie wiem, jak to zostało zrobione, ale wygląda interesująco.’ – więcej nt. tworzenia strony biernej zob. → ZȦJN.

Czasownik BŁȦJN często łączony jest z czasownikami oznaczającymi stan: błȧjn łejgja ‘zostać leżeć’, błȧjn zyca ‘zostać siedzieć’, błȧjn śtejn ‘zostać stać’, błȧjn hengja ‘zostać wisieć’. Konstrukcji tej używa się, żeby podkreślić ciągłość procesu, o którym mowa: Har füł ym ȧn’ȧ błȧ ömahtik ufum njen łejgja, bocȧr wȧjł zy’ȧ ny funda. ‘Przewrócił się i pozostał nieprzytomny (leżąc) na podłodze, aż go znaleziono.’; Ȧ kund yr śül ny oüszyca, ȧ łjyt zih ny, to yta mü’ȧ ȧ jür błȧjn zyca. ‘On nie mógł wysiedzieć w szkole, nie uczył się, to teraz musi powtarzać rok (dosł. musi rok zostać siedzieć).’; Zec dih źe nejder, błȧjźe zyca ȧn ny gej njynt ny! ‘Usadź się, zostań tu (dosł. zostań siedzieć) i nigdzie nie chodź!’

DERŁIÖETNYS s. n. (pl. DERŁIÖETNYSA, dim. DERŁIÖETNYSŁA)

pozwolenie: Wjyr müsta ȧ nökwer ym derłiöetnys byta, do wer kunda gejn cünum uf dy kjyśa. ‘Musieliśmy prosić sąsiada o pozwolenie, żebyśmy mogli iść do niego na wiśnie/czereśnie.’

GYNA v. (imp. sg. GYN, pl. GYNT; part. perf. GYGYNA + hon)

pozwolić sobie na kupno czegoś: Gük’ȧ wiöe rȧjh, to wułd’ȧ jum nist gütys cy asa ny gyna. ‘Choć był bogaty, nie chciał sobie pozwolić na kupno niczego dobrego do jedzenia.’

Por. też: fergyna ‘ts.’ – obecnie ta forma jest częściej używana.

ŁȦJN₁ v. (imp. sg. ŁȦJ, pl. ŁȦJT; part. perf. GYŁEJN + hon)

1. pożyczać, pożyczyć (coś komuś): Yhy wa der dos giełd łȧjn, ny ho kȧ strah. ‘Pożyczę ci te pieniądze, nie martw się.’

2. pożyczać, pożyczyć (coś od kogoś): Łiwer feter, zȧjt gybata ȧn łȧjtźe mer cwej złoty. ‘Drogi panie, bądź tak dobry i pożycz mi pan 2 złote.’

Zob. też: → BÜGJA

BÜG s. m. (pl. BÜGJA, dim. BÜGŁA)

pożyczka, kredyt: Zy kunda yn dresiksta jün dy ciglȧj byhend ufśteła diöh dos, do dy spułka, wo zy dos maht, hot fum Krzyżanowskja-Mjyra giełd gynuma ufȧ büg. ‘W latach 30. szybko wybudowano cegielnię, dlatego że spółka, która to robiła, wzięła pożyczkę u Kazimierza Krzyżanowskiego’

BÜGJA v. (imp. sg. BÜG, pl. BÜGT; part. perf. GYBÜGT + hon)